//*m
c
■v3
M
a®
fp)
een onderscheid te maken tussen de oude bebouwing met
zijn vele kromme straatjes (steenrood) en de nieuwere be
bouwing (lichter rood). Er moest ook een duidelijke variatie
in landschappen op te zien zijn. Het onland waar men heer
Bommel vaak in aantreft leidde mij er toe in de legenda een
speciale kleur voor 'veld' in te voeren. Trouw aan Toonder
hield oolc in dat ik geen andere benamingen heb opgevoerd
dan Toonder zelfheeft gebruikt. Dorpen, rivieren, cafe's en
straten die bij hem geen naam hebben, hebben ook bij mij
geen naam. Een stad als Rommeldam moet meer straten
hebben dan de vijfentwintig die Toonder een naam heeft
gegeven. De andere straten hehben op de kaart dus geen
naam.
Ik heb er van het begin af aan naar gestreefd om pure kaar
ten te maken. Er is me wel gevraagd om de kaarten te versie
ren bijvoorbeeld met landschapjes en profielen van bergen
en gebouwen, maar daar voelde ik niet veel voor. Het moes
ten sobere topografische kaarten blijven zonder frutsels,
"kaartige kaarten" zoals Winifred Broeder ze noemt.
Het uiteindelijke resultaat, eind 2006, was dat ik drie met
kleurpotlood getekende kaarten had en een lijst met min
stens honderd correcties die in de loop van het proces van
het tekenen van de kaarten en het
schrijven van de reisgids door terug
koppeling nodig bleken. Het was on
vermijdelijk om ze te digitaliseren,
ook al omdat inmiddels waarschijnlijk
werd dat ze konden worden uitgege
ven. Maar ik hen geen kartograaf en
ik had er grote behoefte aan dat een
echte kartograaf de kaarten kritisch
zou bekijken en zou perfectioneren. Zo
vond ik mijn belijning van de straten
in de stad onbeholpen, de kaarten slo
ten nog niet goed op elkaar aan en ik
had geen goed idee over de belettering
noch over de te gebruiken symbolen.
Nuttig advies bracht mij in contact
met Winifred Broeder, die de belang
stelling en de kennis van zaken in huis
had die ik nodig had en die een en
thousiaste partner werd in dit speciale
project.
Jenno Witsen
Computer en tekenpakket
En zo keek ik hegin november 2006 naar een aantal
prachtige met kleurpotlood getekende kaarten op meer
dere A4-tjes. Ik kende Jenno Witsen van de Witsenkaart
die werd gepubliceerd in "Land op zicht, zicht op land",
een inspirerende bundel essays over de kaart van Neder
land samengesteld ter gelegenheid van zijn afscheid als
directeur-generaal voor de ruimtelijke ordening. Ik had
op voorhand geen idee wat hij wilde overleggen. Het kar
teren van een wereld die tot dan toe vrijwel alleen in ver
halen en tekeningen werd omschreven was wel het laatste
waar ik aan had gedacht. In de loop van het project zou
ik er achter komen dat het karteren van een denkbeel
dige wereld heel vergelijkbaar is met het maken van een
kaart van een bestaand gebied, er van uitgaand dat het
veldwerk is gedaan. Het komt echter niet vaak voor dat ik
op eigen inzicht ondiepten in de zee kan tekenen, of een
zijstraat mag verzinnen. Fig. 3a.
De wereld van Bommel en Tom Poes
was nu zichtbaar in drie getekende
kaarten die een steeds groter gebied
besloegen met een kleiner wordende
schaal. Een stadskaart van Rommel
dam schaal 1:8.000, een kaart van de
omgeving van Rommeldam en Bom-
melstein schaal 1:35.000 en een kaart
van de Zwarte Bergen en het Donkere
Bomenbos schaal 1:200.000. Het was
duidelijk dat het doorvoeren van cor
recties en het reproduceren veel ge
makkelijker zou zijn als de kaarten
digitaal werden uitgevoerd, echter
het leek mij lastig om de sfeer van het
getekende in de kaarten te behouden.
Die sfeer leek mij heel belangrijk, juist
omdat die wereld heel levend is onder
bommelliefhebbers. De kaart moet
een aanvulling, en niet een verstoring
zijn van het beeld dat zij hebben. Mar
ten Toonder heeft zelf nooit, zoals bij
voorbeeld Tolkien dat van zijn wereld
van "The Lord of the Rings" wel heeft
gedaan, een kaart getekend van de
wereld van Bommel en Tom Poes. De
kaart is dan ook nadrukkelijk de inter
pretatie van Jenno Witsen.
Mijn eerste stap was het scannen en
monteren van de kaarten, en het
overtekenen van alle elementen met
FreeHand. Daarna kon de eerste kaart
worden uitgewerkt. De keuze viel op
de kaart van de omgeving van Rom-
1 Olie Unie
CEO-INFO 2009-4
