Maatschappelijke betekenis
De aanleg van de Hanzelijn beoogt een
economische impuls te geven aan Fle
voland. Betere verbinding van 'nieuwe
steden' Lelystad en Dronten en de oude
Hanzestad Kampen met een belangrijk
en aantrekkelijk deel van Nederland.
Tegelijkertijd worden kosten bespaard
die anders besteed hadden moeten
worden aan het verbeteren van de ver
binding Weesp-Amersfoort-Zwolle. Er
worden in Dronten en Kampen nieuwe
stations (fig. 1) gebouwd, waardoor de
economische verbindingen regionaal
en interregionaal sterker worden. Bo
vendien neemt door ingebruikname
van dit nieuwe tracé de reistijd van
Amsterdam naar het noordoosten van
ons land aanzienlijk af.
Historie
Tussen 1913 en 1934 heeft er een ver
binding bestaan tussen Hattem en
Kampen. Door de toegenomen con
currentie van busverkeer en andere
middelen van transport is dit lijntje
75 jaar geleden ontmanteld en is ook
het toenmalige station Kampen-Zuid
gesloopt. Wanneer men een blik werpt
op de kaarten uit die tijd valt direct de
veelheid van verbindingen op, die toen
ter beschikking stonden: een spoorver
binding tussen Apeldoorn en Kampen
met vele opstapplaatsen. In elk ge
hucht of buurtschap was een kaartje
te koop. Trein- en tramverbindingen
in een - zeker toen dunbevolkt gebied.
Particuliere initiatieven, kleine private
maatschappijen. Tot voor kort waren
de contouren van de oude verbinding
van de Veluwe met Kampen nog goed
te zien in het oude landschap: gemet
selde brughoofden om watergangen te
overbruggen overgroeid door zwanen-
bloemen. Het voegwerk is nog van uit
stekende kwaliteit. De met noeste zorg
geklonken overspanning is al jaren ge
leden naar de oud-ijzerhandel verdwe
nen. Een spoordijk in ophoging om de
vele houten bielzen en het grindbed
te dragen. En alles enkelspoor. Men
had kennelijk de tijd. Inmiddels is een
deel van dit oude tracé opgeslokt door
de aarden baan van de nieuwe Hanze
lijn. Waar destijds met een gangetje
van 50 op stoom werd geboemeld, zul
len straks strak ontworpen treinen met
hoge snelheid door het landschap zoe
ven. De huidige spoorbrug bij Zwolle
(fig. 2), die de rivier de IJssel overspant,
maakt deel uit van de spoorlijn Utrecht
- Kampen (voorheen de Centraalspoor-
Fig. 2. Oude weg). De brug werd in gebruik genomen op 6 juni 1864. In
IJsselspoorbrug de jaren dertig werd de brug vernieuwd. Deze brug bevat een
bij Zwolle. hefbrug, waarbij de bovenleiding voor de trein op het hefge-
deelte onderbroken is.
De spoorbrug bij Zwolle vormt al lange tijd een groot obsta
kel voor (vracht)schepen: door de lage overbrugging en het
beperkte vaargedeelte (onder de hefbrug) is dit een flessen
hals. Meerdere malen zijn er schepen tegen de brug aange
varen, wat soms ook vervelende consequenties had voor het
treinverkeer. De waterstanden bij de spoorbrug bij Zwolle
zijn zodoende belangrijk voor scheepvaarders: bij te hoog
water kan het moeilijk zijn om onder de brug door te varen,
bij te laag water kunnen schepen de bodem van de IJssel
raken. Daarom zal de huidige spoorbrug binnenkort in het
kader van de aanleg van de Hanzelijn, na meer dan 140 jaar
trouwe dienst worden vervangen door een nieuwe spoor
brug, met Rijnvaarthoogte, naar een ontwerp van Quist
Wintermans Architekten (fig. 3).
Geodetische aspecten
We beperken ons in dit artikel tot het deel HLOL: een impo
sant deel van ca. 18 km lengte op het oude land (fig. 4).
Alleen op dit deel al zijn voortdurend 8 landmeters/uitzet
ters actief (fig. 5). Advin bv voert in opdracht van Dura Ver
meer Divisie Infra de geodetische werkzaamheden uit.
De realisatie van de onderbouw van de Hanzelijn gebeurt
aan de hand van een digitaal model. Dit houdt in dat de
ontwerpafdeling een MX-ontwerp maakt, dat voor machine-
gestuurde uitvoering wordt gebruikt. De grondwerkaanne
mer en zandleverancier werken met dit model. Besturing
van de machines vindt plaats met GPS-apparatuur. Het is
een fantastische aanblik om de grote grondverzetmachines
met ogenschijnlijk gemak (en dat is het ook!) aan het werk
te zien. Niet gehinderd door de in het terrein afwezige pi
ketten met afwerkhoogte doen 'ze' schijnbaar op het gevoel
hun kunstje. Na het aanbrengen van zand worden contro
leprofielen gemeten om de aanleg te verifiëren. Natuurlijk,
controleren moet. Maar keer op keer blijken de gestelde
marges met twee vingers in de neus gehaald te worden.
De aanleg van de aardebaan geschiedt in fasen. De eerste
fase betreft het aanbrengen van zand op maaiveld of in cu-
net. De aanleghoogte varieert van 1 tot 7 meter boven maai-
CEO-INFO 2009-5
