Atlas Nasional Indonesia volume 1
Boekbespreking
«Atlas
aspecten en milieu) Bakosurtanal, VIII
Structuur
ïNasional
INDONESIA
(ip., i:sM) en Nieuw-Guinea (2 pp., 1:2,5M)
Inhoud
Atlas Nasional Indonesia Volume 1
Fisikdan LingkunganAlam (Fysische
760 pp, formaat 51x33cm. Cibinong 2009.
ISBN 978-97926-6938-1. Prijs: RP 200.000.
Het was vorig jaar
70 jaar geleden dat
in 1938, ter gelegen
heid van het feit dat
hetis6 internatio
nale geografische
congres in Amster
dam werd gehou
den, de Atlas van
Tropisch Nederland
werd gepresenteerd - de eerste natio
nale atlas van een tropisch gebied.Ter
gelegenheid van het 50-jarig bestaan van
de nationale karteringsorganisatie van
Indonesië, Bakosurtanal, kwam dit jaar het
eerste deel uit van de nationale atlas van
het onafhankelijke Indonesië, De delen
2 en 3, gewijd aan de hulpbronnen resp.
geschiedenis, bevolking, taal en cultuur,
zullen in 2010 en 2011 verschijnen.
Het werk heeft een encyclopedisch
karakter, in die zin dat de weergegeven
verschijnselen ook uitgebreid verklaard
worden, met schema's, tekeningen en vele
foto's. Kaarten vormen ongeveer de helft
van de inhoud. De in dit deel behandelde
thema's betreffen klimaat, geologie, geo-
morfotogie, vulkanen, zee, grondgebruik/
bodembedekking, wetlands, natuur
rampen en natuurconservatie. Indonesië
is heel moeilijk te karteren doorzijn
eilandkarakter: de archipel beslaat
6 a 7 miljoen km2, en het landoppervlak
van de eilanden 2 miljoen km2: er is dus
veel niet-relevant gebied bij de kartering.
De grootste schaal waarop het hele rijk in
een nog enigszins te hanteren atlas kan
worden weergegeven is 1: io miljoen, en
dat is tevens de gekozen schaal. De oplos
sing voor dit eilandenprobleem is goed
gevonden in een opsplitsing in een aantal
detailkaarten, namelijk voor Sumatra
(over 2 p., 13M), Java (2 pp., 1:8,5M), Borneo
(circa 15,00)
(1 p., 1:4,5M), Celebes (1 pp., 13M), Kleine
Soenda-eiianden (2 pp., i:2M), Molukken
waarbij de dichtstbevolkte gebieden op
de grootste schaal worden afgebeeld,
met uitzondering van Nieuw-Guinea, dat
ondanks geringe bevolkingsdichtheid
toch relatief groot weergegeven is. Het
is te groot voor de geboden informatie
dichtheid, zoals bijvoorbeeld te zien is
bij de neerslagkaarten, waar door een
gering aantal waarnemingsstations het
kaartbeeld een wat schematische indruk
krijgt (in de Atlas van Tropisch Nederland
van 1938 was de schaal waarop Borneo
afgebeeld was 1:2,5M en die van Nieuw-
Guinea i:3M). Hoewel er vele detailkaar
ten en kleine overzichtskaarten in het
encyclopedische deel opgenomen zijn,
wordt de structuur van de atlas toch
vooral gevormd door de overzichtskaar
ten 1:10 miljoen (er zijn er 17 van) en de
detailkaarten van de eilanden (Sumatra
6 stuks, Java 5, Kleine Soenda-eiianden 5,
Borneo 4, Celebes 6, Molukken 5 en
Nieuw-Guinea 5).
Meteorologische en Geofysische Dienst)
tussen de regenmeters aan de Jalan
Gereja Inggeris in Jakarta, is het leuk ze
weer op foto's terug te zien!) Geologie en
tektoniek komen later weer terug bij de
natuurrampen (waarom hier geen kenop
in plaats van knots voor het meten van
de windsnelheid?). Bij de windkaart had
ook een kaart van de door de bosbranden
veroorzaakte luchtvervuiling opgenomen
kunnen worden; een nationale atlas is
immers ook bedoeld voor het oplossen
van problemen! Er volgen fraaie geologi
sche, tektonische en geomorfologische
kaarten 1:10 miljoen (wat de laatste betreft
had men meer eenheden kunnen benoe
men; een nationale atlas heeft ook een
functie om er namen aan te ontlenen,
zoals voor de verschillende natuurlijke
regio's, gebergten, plateaus, valleien, e.d.).
Het onderwerpenregister stelt niet veel
voor, het is slechts een lijstje van de tus
senkopjes. Te hopen valt dat in deel drie
een beter onderwerpenregister met alle
gehanteerde begrippen wordt opgeno
men.
INDEKS PETA ATLAS NASIONAL
Figuur 1 - Regionale onderverdeling van de atlas
Bij het klimaat wordt met de overzichts
kaart en zeven regionale kaarten de
neerslag in beeld gebracht (Voor wie
- zoals ik - is opgegroeid op het terrein
van de Jawatan Meteorologi dan Geofi-
sik (het oude Koninklijk Magnetisch en
Meteorologisch Observatorium, later
De geomorfologische kaart is mede op
ITC-materiaal gebaseerd. De spreiding
van de verschillende vulkaantypen
op de vulkanologische kaarten wordt
ondersteund door duidelijke foto's van
die typen, schema's van hun werking en
prachtige opnamen uit het terrein. Op
18 Geo-I nfo 2009-7/8
