Radio Kootwijk apart op de kaart tijdens de Apeidoornse Erfgoedweek 2009
Activiteiten Landmeetkunde
(geodesie)
Activiteiten Radiosterrenkunde
Tentoonstellingen
Datum: zaterdag 19 en zondag
20 september 2009
Tijd: 10.00-17.00 uur
Locatie: Radioweg, Radio Kootwijk
Website: www.coda-apeldoorn.nl
Georganiseerd door SAM, met medewer
king van Technische Universiteit Delft,
Stichting De Hollandse Cirkel, Kadaster,
Gemeente Apeldoorn afdeling Ruimtelijke
Informatie, Lightcurve Films, CAMRAS,
ASTRON, Volkssterrenwacht Bussloo,
Koninklijke Scholengemeenschap Apel
doorn, Staatsbosbeheer
Radio Kootwijk lijkt het wereldwijd best
bepaalde punt van Nederland. Van 1923
tot 1998 was Radio Kootwijk als radio
zendstation in gebruik. De Rijkscommissie
voor Graadmeting en Waterpassing was
betrokken bij het richten van antennes
op Nederlands-lndië. Vanaf januari 1929
konden inwoners van Nederland in een
telegraafkantoor met Nederlands-lndië
bellen. In de loop van de twintigste eeuw
verloor Radio Kootwijk als gevolg van de
ontwikkeling van nieuwe telecommunica
tietechnieken (zoals satellietverbindingen)
zijn positie als belangrijk radioverbin
dingspunt. Ook al zijn de zendmasten
gesloopt, toch is er nog steeds een relatie
met Indonesië. Metingen uit Radio Koot
wijk spelen een rol in het onderzoek van
aardkorstbewegingen, en in het daarmee
samenhangende tsunami-onderzoek.
Ongeveer een kilometer ten noordwesten
van het hoofdgebouw werd een observa
torium voor satellietgeodesie gebouwd,
dat van 1973 tot 1999 werd geëxploiteerd
door de Technische Universiteit Delft.
Geodesie is de wetenschap van het
aardmeten of landmeten. In 1976 begon
het observatorium met lasermetingen. Er
zijn twee laserafstandsmeters ontwikkeld.
Het waarnemingsstation heeft ook een
belangrijke rol gespeeld bij de invoering
van het Global Positioning System (GPS)
in Nederland en werd een hoofdpunt
in het wereldwijde GPS netwerk. De
GPS-metingen zijn na de sluiting van het
observatorium voortgezet met een onbe
mand waarnemingssysteem. GPS-coördi-
naten worden dan ook nog steeds mede
bepaald via deze plek. Met uwTomTom
maakt u dagelijks gebruik van metingen
uit Radio Kootwijk! In de jaren 50 is er
een Würzburg radiotelescoop bij Radio
Kootwijk opgesteld. De Nederlandse
radio-astronomie is begonnen op deze
plek. Met behulp van deze radiotelescoop
kon door sterrenkundigen van de Univer
siteit Leiden de allereerste kaart van ons
Melkwegstelsel worden samengesteld.
Nederlandse sterrenkundigen konden in
1953 definitief aantonen dat de Zon niet in
het midden van het Heelal staat, maar aan
de rand van een Melkwegstelsel, waarvan
er miljarden bleken te bestaan! Met de
radiosterrenkunde staat Nederland inter
nationaal gezien nog steeds aan de top.
Tentoonstellingen
Tentoonstellingen van oude tekenma
terialen en meetinstrumenten, over de
ontstaansgeschiedenis van zendstation
Radio Kootwijk, over de meetbasis Loener-
mark en over het satellietobservatorium. U
kunt de wetenschappers zelfvragen hoe
het komt datje met GPS aardbevingen
kunt voorspellen of waarom uwTomTom u
soms de verkeerde kant opstuurt.
Demonstraties en doe-activiteiten
Interactieve uitleg van het werk van
het Kadaster;
Demonstratie landmeten vroeger en
nu;
Gezichten inscannen met een lasers
canner;
GPS-workshop;
Zelf hoogteverschillen meten met
behulp van een tuinslang;
Gebruik van een waterpasinstrument.
Films
Historische film over de basismeting Stroe.
Grote kleurencontourkaart van het Melk
wegstelsel, zoals dat in Radio Kootwijk is
samengesteld (1953-1955)-Tentoonstelling
van apparatuur. Verrassing uit het oude
archief van de Koninklijke Scholenge
meenschap Apeldoorn.
Demonstraties en doe-activiteiten
Demonstratie radiotelescoop die de
zonnestraling detecteert;
Speurtocht met GPS;
Kinderactiviteiten.
Films
Spiral Galaxy (2009) over Radio Kootwijk
en de samenstelling van de eerste plat
tegrond van ons melkwegstelsel
www.coda-apeldoorn.nl/activiteiten
(klik dan op Erfgoed Apeldoorn)
Radio Kootwijk zendgebouw A
Geo-lnfo 2009-7/8 45
