Kaarten maken blijft een uitdaging
Redactioneel
Philippe De Maeyer
Indien het beroep van productiekar-
tograaf de laatste drie decennia een
uitholling kende door de ontplooiing van
het geografische informatiesysteem en
doordat de technicus van graveerder/
tekenaar zich herschoolde tot GIS-
operator, blijft het kaarten ontwerpen en
realiseren een uitdaging. En dit dan wel in
de eerste plaats bij het vervaardigen van
allerlei thematische kaarten.
Bij het ontwerp van de thematische kaart
blijft het een uitdaging om je te bezin
nen over de doelstellingen van de kaart.
Welke boodschap dien ik over te brengen
aan welk publiek? Met collega-geografen
had ik het genoegen een aantal kaarten
te ontwerpen voor jongeren. Vanuit onze
kennis met betrekking tot de ruimtelijke
spreiding, gecombineerd met de ervaring
van hoe jongeren met deze aangeleverde
(grafische) gegevens omgaan (vaak
verkeerdelijk, te snel of ondoordacht)
was het een waar genot te zoeken naar
déze voorstellingen die onze boodschap
voortdurend op de meest geruisloze wijze
konden overmaken. Indien men daarnaast
tevens niet een kaart maar een gebundeld
werk met tal van kaarten concipieert, is
het zoeken naar de coherentie in je bood
schap en in je visualisatie, een bijkomende
prikkel. Daarbij moet men soms vaststel
len dat bepaalde keuzes, gemaakt binnen
een bepaalde ruimtelijke context, niet
noodzakelijk de gepaste keuze blijkt om
andere gebieden voor te stellen (bijvoor
beeld omwille van dimensieverschillen) en
is een terugkoppeling en bijsturing soms
wel noodzakelijk.
De verschillende ingrediënten van de te
verstrekken informatie, de ruimtelijke
coherentie, de ruimtelijke spreiding, de
doelgroep en de ermee gepaard gaande
ontcijfering die men van de boodschap
mag verwachten, zijn bepalend in het
kaartontwerp. Indien de informatie per
definitie de kaarttypes bepaalt die in
aanmerking komen voor de grafische
communicatie, is elke verdere selectie
meer bepaald door de te verwachten
reacties van de kaartgebruiker. Voor een
jongere moet de informatie in functie
van de leeftijdgroepen op een zodanige
wijze worden gevisualiseerd dat - zonder
de'realiteit'van de ruimtelijke spreiding
geweld aan te doen - hij of zij deze ruimte
lijke spreiding op een intuïtieve manier uit
de kaart kan decoderen.
Belangrijk daarbij is de coherentie te
bewaren, ook in het onderwijs gaat veel
belang naar de ruimtelijke samenhang
en dit zowel verticaal - namelijk de
samenhang tussen feiten handelend over
dezelfde plaats - als horizontaal waarbij
de relatie en invloed tussen verschillende
plaatsen wordt bestudeerd. Een pro
gramma op de Franse televisie {Le Dessous
des Cartes) tracht ook aan een breed
publiek deze relaties op een relevante
wijze met kaarten te duiden. Aan de
hand van kaarten worden er allerhande
conflicten in een ruimtelijke en historische
context geplaatst.
Als kartograaf blijf ik met het papieren
kartografische product toch nog altijd een
grotere liefdesrelatie houden. De passie
voor de digitale producten zit hem op een
ander niveau, in het bijzonder de kracht
van de techniek die vereist is. De schoon
heid die men in de papieren kaart tracht
te leggen kan men bij webkartografie
- onder andere omwille van het feit dat
men in vele gevallen met een vluchtige
visualisatie berekend on the fly werkt -
nog steeds niet evenaren. Tegenover de
faciliteiten van de dynamiek en bevraging
van de digitale kaart staat ook vaak een
gemis aan overzicht.
De effectiviteit van de grafische papieren
communicatie is waarschijnlijk nog steeds
groter, maar om redenen van efficiëntie,
en steeds meer van toegankelijkheid, is
de webkartografie een noodzaak binnen
de samenleving. Studies over effectiviteit
van de kartografische boodschap en de
verbetering van deze effectiviteit zijn dan
ook essentieel.
Geo-lnfo 2009-12 3
