'Angst voor de
Griep'
Open Kaart - visie
Klink: vaccin is veilig
/op rlvm
Op 2 november 2009 kopt het gratis
dagblad Metro paginabreed met'Angst
voor de Griep'. Het artikel wordt visueel
ondersteund met een kaart. De linker
afbeelding toont de oorspronkelijke versie
die door het RIVM is vrijgegeven.
Maarten Boddaert
(uitgever aardrijkskunde en kartograaf):
De titel'Klink: vaccin is veilig'zegt niets
over de inhoud van de kaart. Het vaccin
was immers nog aan niemand toegediend
op 28 oktober, dus uit de kaart kun je niet
aflezen dat het vaccin veilig is. De kaart
zelf, afkomstig van het RIVM, oogt dege
lijker. Blauw lijkt me een betere keuze dan
rood. Rood zal gevaarlijker overkomen
en dat zal niet de bedoeling zijn van het
RIVM. Het RIVM zal geen paniek willen
zaaien. De keuze voor bollen vind ik
minder gelukkig. De oppervlakte van een
cirkel is slecht meetbaar, de exacte aantal
len per GGD-regio kan ik niet aflezen in
deze kaart. Staafjes zijn over het algemeen
beter afleesbaar. Een staafje met waarde 12
is in dat geval exact driemaal zo hoog als
een staafje dat 4 als waarde heeft. De kar
tograaf had op zijn minst de waarden in
de cirkels zelf kunnen zetten. Nu moet ik
naar de exacte waarden gissen.
Tjeerd Nijeholt
(adviseur geo-informatie en auteur
'Handboek Geo-visualisatiej:
Boven het kaartje van Metro lijkt de titel
'Klink: Vaccin is veilig'te staan. Immers, in
het westen leest men nog steeds eerst van
boven naar beneden, dan van links naar
rechts. Als de lezer geconcludeerd heeft
dat dit toch niet de titel kan zijn, valt zijn
oog op een asterisk: *7otaal aantal zieken
huisopnamen vanaf eind april. Gek, nergens
in het Metro-artikel 'Angst voor de Griep' is
die asterisk terug te vinden. Pas op de site
van het RIVM (zie figuur links) snappen we
waar Metro naar verwijst. Ook zonder de
asterisk bij het RIVM te raadplegen kan de
gemiddelde lezer zelf al snel concluderen
dat ook de titel van Metro linksonder
niet de werkelijke titel kan zijn. De kaart
meldt bijvoorbeeld voor een Amsterdams
ziekenhuis over 6 maanden zo'n 45 opna
men. Dat zijn wel erg weinig opnamen
voor een GGD-regio met bijna 3000
bedden. Het gaat ongetwijfeld dus over
de Mexicaanse griep, nieuwe influenza A
of Hi Ni. Maar niet over de angst, niet over
het aantal ziekenhuisopnamen en het is
zeker geen bewijs voor de bewering van
minister Klink van Volksgezondheid dat
het vaccin veilig is. Van origine een goede
kaart, maar zeer slecht gejat en foutief
gewijzigd bovendien.
Edward Mac Gillavry
(adviseur kartografie en geoICT):
Natuurlijk hebben kranten citaatrecht,
maar dat betekent nog niet, datje niet aan
bronvermelding hoeft te doen. Gelukkig is
Metro nog zo kies geweest om 'RIVM' en de
verwijzing naar de website van de Zorg-
atlas te laten staan, al is die niet leesbaar,
maar de bronhouder van de gegevens
die gepresenteerd worden is de GGD. In
de oorspronkelijke kaart op de website
van de Zorgatlas is dit keurig vermeld,
maar niet in Metro. Was er geen ruimte
meer voor, omdat de voetnoot die bij de
oorspronkelijke titel hoort in een grotere
letter gezet moest worden voor in de
krant? Metro staat hier niet alleen in. Steeds
vaker zie ik advertenties van bedrijven of
adviesrapporten waarin even een kaartje
van Google Maps of Microsoft Bing Maps
is geplukt om de vestigingslocatie van het
bedrijf in de advertentie aan te duiden of
om het adviesrapport te illustreren. Keer op
keer ontbreekt de bronvermelding van de
oorspronkelijke website, de kaartproducent
of de bronhouder van de gegevens. Kran
ten, kaarten en andere informatie worden
steeds vaker gratis beschikbaar gesteld,
maar bronvermelding is zelfs in de meest
open licenties een minimale vereiste!
Frédérik Ruys
(information designer en organisator
Infographics Congres):
Communicatie rondom de Mexicaanse
griep ligt gevoelig. Het is daarom begrij
pelijk, dat het RIVM gegevens hierover
zo sober en zakelijk mogelijk visualiseert.
Toch vind ik, dat ook deze grafiek meer de
sfeer van het onderwerp mag uitstralen.
Deze presentatievorm is immers voor
elk onderwerp volledig inwisselbaar.
Bovendien vind ik de keuze voor cirkels
misleidend als het om een epidemie gaat:
alsof het verspreidingsgebieden betreft.
Het gaat echter om ziekenhuisopnames.
De impact van elk individueel geval komt
mijn inziens veel beter tot z'n recht als die
door een symbool of stip wordt weerge
geven, al of niet geclusterd tot cirkels.
Figuur 1: Aantal ziekenhuisopnamen met een labomorfumbevestigde
Nieuwe Influenza A (H1N1) per GGD regio t/m 28 oktober 2009 n=335
Nieuwe Influenze A (H1N1) t/m 28 oktober
per GGD-regio, ziekenhuisopnamen (n»335*)
yfccss»:
Aamat opnamen
v
'letaal aantal ziekenhuisopnamen vanaf eind april
rtvtn
WWW.WWtlM.W
'Totaal aantal
ziekenhuisopnamen
vanaf eind april
Geo-lnfo 2010-1 21
