Diepgefundeerde meetmerken
Tot op heden wordt in een groot aantal van
de gebieden waar winning en/of opslag van
delfstoffen plaatsvindt gebruikgemaakt van
bestaande NAP-hoogtemerken van Rijks
waterstaat om de diepe bodembeweging
door delfstofwinning te meten. De NAP-peil-
merken zijn veelal bouten in een verticaal
opgetrokken stenen muur van bestaande
gebouwen of kunstwerken. Als de objecten
gefundeerd zijn op het pleistocene zand
wordt daarmee de ondiepe bodemdaling
door compactie grotendeels uitgesloten
autonoom
olie, gas
Fig. 2. In veel gebieden in Nededand kent bodemdaling meerdere oorzaken. In dit voorbeeld wordt
er daling van een aantal peilmerken veroorzaakt door a) olie- en gaswinning, b) zoutwinning en c)
autonoom, ofwel de daling ten gevolge van een verzameling natuurlijke oorzaken.
van detectie. NAP-bouten in objecten zijn
echter nagenoeg nooit aangebracht om
bodemdaling door een enkele oorzaak zoals
delfstofwinning te kunnen detecteren. Aan
de beweging van een peilmerk kunnen
meerdere oorzaken ten grondslag liggen,
waarbij ook de kwaliteit van de fundering
van het object, de bodemopbouw en het
grondwater een rol spelen (fig. 2).
Het is dus van belang dat de peilmerken sta
biel zijn in die zin dat alle overige oorzaken
van bewegingen geminimaliseerd of, beter
nog, uitgesloten zijn. Dit kan worden bereikt
met behulp van ondergrondse merken zoals
die door Rijkswaterstaat worden gehanteerd
(fig. 3) voor de basis van het NAP-net.
kleiner effect, zoals de beweging van de
diepe aardkorst door natuurlijke processen
als isostatie en tektoniek.
Het laatste decennium is er een toename
van de eisen aan de geodetische deforma
tiemetingen voor het detecteren van de
bodembeweging door mijnbouwactivitei-
ten.Ten eerste is er hernieuwde aandacht
voor het gebruik van diepe, ondergrondse
(meet)merken om de bodembeweging door
delfstofwinning directer te kunnen meten,
waardoor de metingen niet alleen de beno
digde hoge meetnauwkeurigheid hebben
maar ook daadwerkelijk de diepe bodembe
weging representeren. Ten tweede is er een
groeiende behoefte vanuit de mijnbouwor-
ganisaties, het bevoegde gezag, en andere
belanghebbenden aan continu inzicht in de
tijdsontwikkeling van de bodembeweging.
'Global Navigation Satellite Systems'(GNSS)
technieken in combinatie met onder
grondse merken zijn in staat de gewenste
geo-informatie en het gewenste inzicht te
leveren.
Tekstplaatje
Hooote CNAP")
O grind
Puntdiepte (NAP)
Fig.3. Ondergronds merk met een mechanische punt. De schets toont de algehele constructie, de foto
(op p. 46) het aanzicht aan het maaiveld wanneer de putdeksel wordt verwijderd.
Geo-lnfo 2010-1 45
