BOSATLAS
Twee atlasparels uit het noorden
Boekbesprekingen
Blija Buitendijks
Schieringers en Vetkopers
VAN FRYSLAN
Het daaropvolgende hoofdstuk 5 gaat
over water, zeer Frysk. Er blijkt sprake te
zijn van Friese, Bildtse en Stellingwerfse
waternamen en er komen de nodige
overstromingen in beeld. Alleen dit niet:
als een klein Gallisch dorpje ligt het
waterschapje Blija Buitendijks aan de
Waddenzee. Hoewel het beperkte functies
heeft, komt het zelfs in de officiële lijst van
waterschappen voor. Waarom ontbreekt
het dan op de kaartjes van pagina 94?
Een klein detail op de Friese waterschaps-
kaart, maar juist daarom zo boeiend.
De volgende hoofdstukken gaan over
Natuur, milieu en klimaat (6), ook in
Fryslan blijkt er veel horizonvervuiling
te zijn, dorpen en steden (7), alle elf, met
Drachten en Heerenveen. Bevolking en
gezondheidszorg (8), Wonen en werken
(9), met een blik op Leeuwardens 'pracht-
wijk'(wat een vreselijk woord is dat toch
eigenlijk), en op de melkfabrieken in de
tijd. Onderwijs etc. (10), met een grote
kaart van de Friese staten en stinsen
(landhuizen), musea (er zijn er meer dan
geroemde Bosatlas van Nederland
was het wachten op welke regio het
eerst de handschoen zou oppakken, en
het is, niet geheel verrassend, Fryslan
geworden. Een kloek boek met alle
geografische feiten die je altijd al over
Friesland (sorry, Fryslan) had willen
weten. Het werk omvat 17 hoofdstukken,
op de bekende Bos' manier vormgege
ven, bomvol met heldere kaarten, zeer
fraaie foto's van (opnieuw) Karei Tomeï,
grafieken, en (gelukkig) bondige teksten.
Een boek om eindeloos in te bladeren,
om je in te verliezen, zelfs als niet-Fries
(of net-Frysk?). Kortom: een heerlijk
boek. Het is te veel om er een inhoude
lijke beschrijving van te geven, dus geef
ik hier wat impressies en (toch) enkele
kleine aandachtspunten voor een moge
lijke volgende editie.
Het eerste hoofdstuk gaat in grote
stappen door de geschiedenis: terpen,
grote aantallen kloosters, Schieringers en Gedeelte van figuur 20B uit de Bosatlas.
De familie van Bos'atlassen blijft maar
uitdijen, en wat een mooie familie is
het inmiddels geworden! Na de alom
Vetkopers, en de opkomst van het socia
lisme komen voorbij. Op pagina 25 zijn de
kaartjes D en E precies hetzelfde, wellicht
een onjuiste plaatsing? Een originele kaart
is die van de gemeentelijke indeling in
de Franse Tijd (p. 27), waarop helaas niet
goed te zien is hoe de verhouding tussen
de klassieke gemeenten en de Franse
gemeenten was. Bovendien zijn de namen
van die laatste jammer genoeg niet
weergegeven. (En tot 1956 was het 'Olde-
phaert' in plaats van 'Oldeferd'.) Daarna
volgt in hoofdstuk 2 een mooie selectie,
goed afgedrukte, historische kaarten. In
hoofdstuk 3 komt het bestuur voorbij en
de uitslagen van verkiezingen. Hier miste
ik eigenlijk een historisch perspectief: de
ontwikkeling van de politieke voorkeuren
in Fryslan, mede omdat hier de bakermat
van het socialisme ligt. Prachtige kaarten
en foto's staan er in het hoofdstuk over
Landschap, waarin onder andere de
vulkaan bij Vlieland, die gelukkig twee
km onder zeeniveau ligt... Op pagina 70
treffen we goed toegelichte voorbeelden
van het AHN aan.
NOORDHOff ATUSPRODUCT1ÉS
De Bosatlas van Fryslan, 462 pagina's, ISBN
978900177904-7, Noordhoff Uitgevers,
Groningen 2009, prijs €129,95.
leHand
'Marienthal
Burm
MeerhusenH
Brokmerland
Federg
Dykhi
Abbingeweht
Emsingo
jFaldern
Langen
Joekzetel Barth
Marlëngaardc
(^—.Klaarkarnp jdqosrer
ftethleherri Af
,'denS3itaAvelA*1f«l<>2^
^Ósterr?!3e^\ —Hais
rertoten Thedinga
▼pji>jer Moormerla
.GoSdiiéörn -
f Kelder-
Mwufoa land
Dunebroek <pverledinger-/#£
y land
j Linghoit
J Marlëndal
(Lidluip^
U'dingakftrk
'Monnil
Vredewüfd
rlmunt
Smalle Eei
Nije klooster
StJahs berger
'S ijlst*
Westerge
MarfBnkarnp
- (Assen)
PSteenkerk
(Marlënbos)
Sint Oduif
(StavorenV
Woudsent
'Schoter
iHcmèlum
B. De komst van de kloosters
Tijd van ontstaan van de kloosters
Stichtende kloosterorde
in en nabij de Friese landen:
Q Benedictijnen
tg} Duitse Orde
m voor 1200
<Q> Cisterciënzers
johannieters
WÉÉ 'Sleeuw
A Reguliere kanunniken
0 Dominicanen
WW 14e eeuw
y Premonstratenzers
Q Franciscanen
Augustijnen
Karmelieten
Grenzen omstreeks 1300:
Vrije Frieselanden
Bisdommen
wSctman
Harlingerlai
48 Geo-lnfo 2010-2
