Wil de echte eindgebruiker opstaan?
Over vraaggestuurd ontsluiten van bodeminformatie
Het ontsluiten van bodem-en ondergrondinformatie via een centraal portaal of loket is een goed streven.
Hoewel het logisch lijkt de eindgebruiker daarbij centraal te stellen, is het in de praktijk een ambitieuze opgave.
Zoals het combineren van gegevens uit verschillende bronnen, dusdanig, dat de eindgebruiker antwoorden
krijgt over de kansen en belemmeringen die de ondergrond met zich meebrengt bij vragen over ruimtelijke
planvorming en -inrichting. Is dat een haalbare kaart? In dit artikel vertellen de auteurs, zelf met een
bodemkundige en ruimtelijke achtergrond, hun ervaringen uit twee projecten: BIELLS en Bodemvenster.
Project BIELLS
Vragen naar
informatiebehoefte
is vragen naar cruciale
beslismomenten
Sytske Postma (Nieuwdenkers BV), adviseur
s.postma@nieuwdenkers.nl
Jan Kadijk (NIROV), projectleider De Nieuwe Kaart van Nederland
kadijk@nirov.nl
In Nederland is zeer veel bodeminformatie
aanwezig maar bij verschillende bronhou
ders en vaak slecht ontsloten. Het drukker
worden van Nederland vergt een goede
planning niet alleen van de boven
grondse, maar ook van de ondergrondse
ruimte. Inrichting van ruimte, zowel
in stedelijk als landelijk gebied, heeft
effecten op de bodem en de ondergrond.
Deze effecten kunnen zodanig zijn, dat de
functies van de bodem blijvend kunnen
worden aangetast. Er is dan geen sprake
van duurzaam bodemgebruik. Ook kan
de bodem onvermoede kansen bieden,
waarbij recentelijk de mogelijkheden
van C02-opslag maar ook WKO (warmte-
koude-opslag) sterk'en vogue'zijn. Wat
planologen, natuurbouwers, waterbe
heerders, landbouwers en projectontwik
kelaars nodig hebben, is bodeminformatie
om de kansen en bedreigingen die de
bodem en ondergrond bieden inzichtelijk
te maken.
'Ontsluit vraaggestuurd de bodemin
formatie die versnipperd aanwezig is bij
bronhouders, op een efficiënte en effec
tieve wijze, zodat eindgebruikers worden
ondersteund bij het nemen van beslis
singen over bodemgebruik.' Met deze
opdracht ging het project BIELLS'11 in 2005
aan de slag.
Aan welke informatie is dan behoefte?
Het project BIELLS onderzocht deze vraag
door vijf concrete
projecten met
eindgebruikers uit
de verschillende sec
toren uit te voeren.
De uitkomst moest
zijn inzicht te krijgen
in de specifieke
informatiebehoefte van de eindgebruiker.
Maar ook om meer grip te krijgen op het
vakjargon. We gingen ervan uit dat de
eindgebruiker geen bodemdeskundige
hoefde te zijn om via BIELLS de juiste
bodeminformatie te vinden. We wilden
daarom een zoekmachine ontwikkelen,
die ook associatief werkte. Bijvoorbeeld
dat bij een zoekterm als 'eutroof' (natuur
ontwikkeling) ook de termen nutriënten,
1 BIELLS staat voor Bodeminformatie Essentieel voor
Landelijke en Lokale Sturing en is als project uit het
Uitvoeringsprogramma van de Beleidsbrief bodem
(2003) in 2005 gestart en in 2009 afgerond. BIELLS
is daarmee een project van de overheden geweest.
Tegenwoordig gaat informatiebeheer bodem en
ondergrond onder coördinatieschap van Agent-
schapNL/Bodenru- verder. Meer info op www.biells.nl.
voedselrijkdom, vermesting en water
huishouding als zoeksuggestie kwamen.
Omdat bodemmensen eerder de term
'vermesting'gebruiken (in de metadata)
en natuurbouwers
spreken van eutrofe
milieus. Zoeken in
eigen taal.
Opvallend in de
projecten was dat de
eindgebruikers niet
en masse stonden te
springen om mee te doen. Voor hun pro
jecten gebruikten ze al bepaalde bodem
informatie en daar hadden ze ook toe
gang toe. Pas bij een dieper gesprek over
bodeminformatie, waarin werd aangege
ven dat er nog meer was, gingen de ogen
glimmen. Een belangrijk leerpunt uit deze
projecten was dat vragen naar de infor
matiebehoefte geen goede vraag is. Dat is
vragen naar de bekende weg. Een betere
vraag bleek: waar in het traject/project
liggen de belangrijkste beslispunten en
hoe speelt bodeminformatie daar een rol
in? Deze vraag heeft meer te maken met
het toevoegen van eigen deskundigheid
aan die van de eindgebruiker. Aansluiten
bij belevingswereld en jargon is een must
om de eindgebruiker te kunnen bedienen
met goede informatie.
18 Geo-lnfo 2010-3
