Geo-informatie Ethiek
Column
Ik denk dat de meesten van u voor optie 2 zullen kiezen; de
analyse uitvoeren en ook de onzekerheden aangeven. Maar het
verhaal gaat verder. De opdrachtgever van de provincie heeft
een hekel aan onzekerheden en vraagt u om de bewuste pas
sage uit het rapport te halen. Wat doet u nu? Zegt u:
Stel, u werkt aan een project waarin u voor een provincie een
advies moet uitbrengen over de locatiekeuze van een nieuw
industrieterrein. Voor het opstellen van dat advies is een stevige
ruimtelijke analyse nodig, waarbij u geo-informatie van verschil
lende (externe) bronnen gebruikt. Op basis van uw advies zal
een definitief besluit worden genomen. Tijdens de analyse blijkt
dat de gegevens voor een deel niet kloppen en dat belangrijke
gegevens zelfs helemaal niet beschikbaar zijn. De tijdsdruk is
hoog en het is duidelijk dat u voor de deadline de gegevens niet
meer op orde krijgt. Wat doet u?
1) U geeft de opdracht terug aan de provincie met de medede
ling dat de analyse helaas niet mogelijk is.
2) U voert de analyse uit met de deels onjuiste en deels ontbre
kende gegevens en geeft de onzekerheden weer in uw advies of
3) U voert de analyse uit en schrijft een mooi advies voor de
provincie waarin u geen melding maakt van de problemen met
de gegevens.
1) geen probleem, de klant is koning en ik haal met alle plezier de
nuancering uit het rapport. Of zegt u:
2) nee, dat kan ik niet doen, want de resultaten van mijn analyse
zijn echt zeer onzeker en de nuanceringen moeten er echt in.
Ik verwacht dat de meerderheid voor optie 2 zal kiezen.
De opdrachtgever is echter niet tevreden met uw reactie en
stapt naar uw chef. Uw chef belt u vervolgens zeer geïrriteerd op,
met het dringende verzoek om de passage over de onzekerhe
den te schrappen. Uw chef laat en passant ook even vallen dat
uw bonus en promotie in gevaar komen als u het rapport niet
aanpast. Wat doet u nu?
1) U schrapt de passage.
2) U deelt uw chef vriendelijk mee dat u dit echt niet kan doen.
3) U neemt ontslag.
Het bovenstaande voorbeeld is fictief maar kan zich in de
praktijk zomaar voordoen. Ik verwacht dat er binnen het geo-
informatie werkveld een aantal reële situaties te vinden zijn
waarbij deze dilemma's zich hebben voorgedaan. Situaties waar
bij medewerkers onder druk worden gezet om analyses aan te
passen of om onwelgevallige passages uit een rapport weg te
laten. Voor een individuele medewerker is het niet eenvoudig
om in zo'n situatie een duidelijke positie te bepalen. Het blijkt
altijd een afweging tussen persoonlijke integriteit en vermeende
of ondervonden maatschappelijke en persoonlijke schade.
Arnold Bregt
Tijdens een debat met studenten geo-informatiekunde aan de
Wageningen Universiteit over'geo-informatie en ethiek'bleek
dat de 'panelen gaan schuiven' naarmate de persoonlijke schade
of de bedrijfsschade groter worden. Bij ontslag of gemiste
inkomsten voor de organisatie verwachten de studenten een
verschuiving in de moraal. De neiging om toe te geven aan de
druk neemt toe.
Tot op heden hebben we ons binnen het geo-informatie werk
veld nauwelijks actief beziggehouden met ethische vraagstuk
ken. Ik ben van mening dat dit moet veranderen. Ons vakgebied
is de afgelopen jaren veel breder en maatschappelijk relevanter
geworden. Bij veel overheidsbeleid bijvoorbeeld, vormt geo-
informatie een zeer belangrijke basis voor besluitvorming.
Omdat we bij ruimtelijke beleidsvorming vaak te maken hebben
met tegengestelde belangen, is kans op beïnvloeding vanuit
de - leverancier van - geo-informatie zeer reëel. We kunnen
ons hier tegen wapenen door actief gebruik te maken van een
ethische code voor ons vakgebied. In het verleden zijn door
diverse professionele organisaties en groepen dergelijke codes
opgesteld. Zo heeft de Urban and Regional Information Systems
Association (URISA) al in 2003 een ethische code geformuleerd
voor geo-informatie professionals. Ook de International Federa
tion of Surveyors (FIG) kent een ethische beroepscode, evenals
de Vereniging van Nederlandse Universiteiten (VSNU). Kortom,
aan richtlijnen geen gebrek.
Het toepassen van deze richtlijnen in de beroepspraktijk bepaalt
echter of, en in welke mate, we ethisch handelen. Ik denk dat het
goed is om hierover binnen het geo-informatie werkveld met
elkaar de discussie te voeren. U kunt hier al mee beginnen door
tijdens de koffiepauze de case in deze column te bespreken met
uw collega's. U zult dan snel merken dat ethisch handelen in de
praktijk lastiger is dan u denkt.
Arnold Bregt
Hoogleraar Geo-informatiekunde,
Wageningen Universiteit (Centrum Geo-informatie)
arnold.bregt@wur.nl
Geo-lnfo 2010-3 29
