Fig. 2. De Groma schematisch. Fig. 3. Reconstructie van de Groma.
in het Imperium Romanum uitgegaan werd
van deze meetconstructies voor zowel
legerkampen als basisplannen voor steden,
alsook voor de centuriato, de grondverde-
ling van 100 Actus, die in gelijke delen ver
deeld werd. Hiervan zijn op diverse locaties
in Europa resten teruggevonden.
Het instrument is op diverse archeologische
sites in gedeelten teruggevonden in Pfünz
in Beieren (D) en in de werkplaats van de
landmeter Verus in Pompei'. Verdere afbeel
dingen zijn onder andere teruggevonden
op de grafsteen van de landmeter Aebutius
Faustus uit Ivrea (Italië). De nauwkeurigheid
van de Groma is onderhevig aan diverse
factoren, onder andere de wind. Dit kan wor
den ondervangen door de beweging van de
schietloden te dempen door ze in een bakje
met water of olie te hangen, waardoor de
beweging gelimiteerd word. De haaksheid
van het kruis is ook een belangrijke factor.
Zo zijn er Romeinse uitzettingen in Duitsland
gevonden die dezelfde afwijking in de assen
hebben als de gevonden Groma uit Pfünz.
De Groma bestaat uit een manshoge stok
met hieraan bevestigd een excentrisch
geplaatst kruis waaraan touwtjes met
een schietlood zijn bevestigd (fig. 2 en
3). De afmetingen van de armen van
het kruis, die haaks op elkaar geplaatst
zijn, zijn een Romeinse voet (296 mm).
Aangezien er nergens in de door mij
geraadpleegde literatuur afmetingen van
de excentriciteit genoemd worden heb
ik hiermee geëxperimenteerd. Gebleken
is dat, wanneer men de lengte van de mid
denloodlijn tussen twee armen geeft, het
instrument door een kleine verdraaiing
tevens gebruikt kan worden om hoeken
van 45 graden uit te zetten. Verder is de
manshoge stok voorzien van een zware
ijzeren puntige voet waarmee deze in
de grond geplaatst kan worden. Om de
stabiliteit te verhogen in harde onder
gronden kunnen er spanlijnen aan de
stok bevestigd worden, zodat deze recht
blijft staan. De gehele constructie bestaat
uit vurenhout en enkele metalen spijkers
om een goede bevestiging te verkrijgen.
De schietloden zijn van twee verschillende
Geo-lnfo 2010-3 5
