Chorobates
Actus (meettouw)
Fig. 9. Decempeda (geheel).
meten van afstanden. Een andere naam
hiervoor is ook pertica. Deze maatlat werd
gemaakt van voorkomende houtsoorten.
De Decempeda die ik gereconstrueerd
heb bestaat uit 2 stokken van beukenhout
met een bronzen eindknop van 1,5 meter
voor de maatvastheid en de betere
transport en hanteerbaarheid (fig. 9).
De stokken kunnen heel eenvoudig ook
op een gladde ondergrond achter elkaar
gelegd worden om zo een afstand te
meten. De indeling op de meetstok is in
Romeinse voet van 30 cmDe laatste
voet is ingedeeld in 4 palmus van 7,5 cm,
waarmee ook restmaten gemakkelijk
gemeten kunnen worden.
Dit instrument is een reconstructie van
het Romeinse waterpasinstrument zoals
beschreven doorVitruvius. Het bestaat
uit een soort bankje met een lengte van
150 cm met op de uiteinden twee voeten
van gelijke lengte (50 cm) met een schoor
Fig. 9. Decempeda (detail).
(fig. 10). Aan de hoofdbalk zijn aan beide
uiteinden loodlijnen bevestigd die, indien
het instrument waterpas staat een lijn
bedekken (fig. n). In de hoofdbalk is een
overal even diepe groef aangebracht met
een schaalverdeling. Hierin kan water of
olie gegoten worden om de chorobates
ook bij wind toch waterpas te zetten.
Door wiggen onder een van de uiteinden
te plaatsen wordt de chorobateswaterpas
op de meetpunten geplaatst.
Om de hoogte van het vaste punt over te
brengen maak ik gebruik van zichtplank-
jes. Deze 90 cm hoge plankjes met dwars-
latten in twee verschillende kleuren zijn
erg geschikt om over een grote afstand
een hoogte over te zetten. Het is hierdoor
ook gemakkelijker. De landmeter hoeft
niet over het instrument zelf te kijken om
de driezichtlatten in een lijn (horizon
taal vlak) te zetten. Door een baak met
een verschuifbare horizontale plank te
construeren (nog onderconstructie) kan
met behulp van de Chorobates ook hoog
teverschil gemeten worden. De Choro
bates werd in hoofdzaak gebruikt bij de
constructie van aquaducten om het verval
van de waterstroom goed te reguleren.
De naam heb ik gerelateerd aan de opper-
vlaktemaat van een standaard Romeins per
ceel van 1260 m2 (35,5 m x 35,5 m). De lengte
van het meettouw is dan ook 35,5 meter.
Fig. to. Chorobates metzichtplanken.
Fig. it. Chorobates (detailschietlood).
Geo-lnfo 2010-3 7
