Andere coördinatenstelsels
OLV-toren Amersfoort
nog steeds centrum
RD-stelsel
Fig. 22. GPS-antenne boven kernnetpunt.
geroepen. Het AGRS staat voor Actief
GPS Referentie Systeem. AGRS bestaat uit
een netwerk van acht stations (IJmuiden,
Vlissingen en Kootwijk zijn er het laatst
bijgekomen) die permanent signalen
ontvangen en dat overzetten naar het
rekencentrum bij het hoofdkantoor van
het Kadaster in Apeldoorn. Monitoring
gebeurt op de 'GPS-kamer' bij de huidige
afdeling Geometri
sche Referentiesys
temen (GRS) waar de
RD een onderdeel van
is. AGRS is in feite de
schakel tussen het
Europese coördinatenstelsel ETRS89 en
het Nederlandse stelsel van de Rijksdrie
hoeksmeting en het Normaal Amsterdams
Peil. Het AGRS is een gezamenlijk initiatief
van de subfaculteit Geodesie van de
Technische Universiteit Delft, het Kadaster
(RD), de huidige Data-ICT-Dienst van
Rijkswaterstaat (NAP) en de Nederlandse
Commissie voor Geodesie. De exploitatie
van het systeem is per 1 juli 1997 in handen
van het Kadaster en wat nu heet de Data-
ICT-Dienst (DID) van Rijkswaterstaat.
Werken met GPS introduceerde ook het
werken met andere stelsels bij de RD
vandaar dat de naam van de huidige
afdeling is veranderd in GRS. Zo is het
meten met behulp van satellieten werken
in een onvervormd ruimtelijk model. Dat
stelsel is WGS84 (World Geodetic System
uit 1984). In 1989 heeft men dat stelsel
'vastgepind'op Europa en heet dat ETRS89
(European Terrestrial Reference System).
ETRS89 is nodig omdat de wereld feitelijk
bestaat uit diverse aardschollen die ten
opzichte van elkaar bewegen. Dat kan
enkele centimeters per jaar zijn.
De komst van de nieuwe coördinaatsyste
men deed de vraag rijzen hoe we daarmee
om moesten gaan. Vooruitlopend op Euro
pees beleid is er voor gekozen om ETRS89
als nationaal 3D-referentiestelsel te kiezen.
Het RD-stelsel is daar een afgeleide van
en is in 2000 opnieuw gedefinieerd
gebaseerd op ETRS89.
Kern van de definitie
is dat gepubliceerde
RD-coördinaten niet
veranderen en RD is
en blijft het onderlig
gende systeem voor alle geografische
bestanden in Nederland. Vanaf die tijd zijn
alle RD-punten van gelijke orde. Om de
ingewonnen gegevens om te zetten van
ETRS89 naar RD en NAP is het programma
RDNAPTRANS ontwikkeld dat in profes
sionele ontvangers is ingebouwd. Op de
site van het Kadaster is een voor ieder
te gebruiken programma beschikbaar
om conversie tussen de verschillende
systemen uit te voeren. Daar plaatsbe
paling met satellieten steeds meer de
traditionele meting gaat vervangen en
dus belangrijker wordt, geldt sinds 2002
voor de bijhouding bij de RD dat de
kernnetpunten belangrijker worden en
jaarlijks worden gecontroleerd. De overige
punten worden alleen op verzoek bezocht
en opnieuw ingemeten. Bijvoorbeeld een
kerktoren waarvan de spits opnieuw is
opgebouwd.
Bij gebruik van stand-alone satelliet
metingen krijgt men 3D-coördinaten
in het coördinaatsysteem van de satel
lieten, namelijk WGS84, Voorbeelden zijn
handheld-GPS-ontvangers voor wan
delingen, navigatieontvangers voor de
scheepvaart, en autonavigatiesystemen.
De nauwkeurigheid van de coördinaten
bedraagt 5-10 meter. Dat komt door de
meettechniek. Voor de omrekening naar
RD is het niet nodig om de officiële omre-
kenprocedure RDNAPTRANS te gebruiken.
Gelukkig maar, want RDNAPTRANS is niet
ingebouwd in dit soort ontvangers. Wel
is het meestal mogelijk om een bena
derde transformatie te kiezen of zelf in
te stellen, die prima past bij de beperkte
nauwkeurigheid van de coördinaten. Deze
nauwkeurigheid is prima geschikt voor de
genoemde toepassingen.
Het verhaal wordt anders als er gewerkt
wordt met geavanceerde dGPS dif
ferentieel GPS) met fase-ontvangers,
zoals bijvoorbeeld bij RTK-metingen. Bij
dit soort technieken wordt een 3D-vector
tussen referentiestation en rover berekend
in WGS84 (immers de satellietbanen zijn
in WGS84). Vervolgens wordt deze vector
'opgeteld' bij de bekende coördinaten
van het referentiestation. Je krijgt dan
3D coördinaten in het coördinaatsysteem
van het referentiestation (basisstation).
Voor afstanden tot enkele honderden
kilometers kunnen we ervan uitgaan dat
Fig. 23. RTK-meting in het veld.
de WGS84 coördinaatverschillen gelijk
zijn aan de ETRSSg-verschillen tot op
millimeterniveau. In Europa is de afspraak
gemaakt om de coördinaten van refe
rentiestations in ETRS89 te bepalen en te
publiceren.
Geo-lnfo 2010-4 9
