Halfscheidpaal 'HALFWEG
r
Halverwege de in 1657 gegraven trekvaart tussen de steden Haarlem en Leiden is in het jaar
1820 een hardstenen halfscheidpaal aangebracht. De thans nog aanwezige paal staat min
of meer op de grens tussen Noordwijkerhout en Lisse bij het buurtschap Halfweg (fig. 1).
Functie van de halfscheidpaal
Op 6 april 1656 verleenden de Staten van
Holland en West-Friesland aan de steden
De halfscheidpaal van
elzenhout in 1656
Fig.i. Halfweg met 'Houtvesterslaantje' en halfscheidpaal.
Aad M. van Kampen, gepensioneerd belastingadviseur en streekhistoricus
De tapse ronde paal met een totale lengte
van 243 cm, staat circa 120 cm boven de
grond en heeft aan de onderkant een
diameter van circa 36 cm en aan de boven
kant circa 27 cm. Aan de bovenkant is in
hoofdletters de naam 'HALFWEG' ingehakt
en daaronder is aan de Leidse kant het
wapen van Leiden en aan de Haarlemse
kant het wapen van Haarlem aangebracht.
Het historische verhaal van de halfscheid
paal laat zich als volgt vertellen.
Deze bijdrage is met medewerking van de
auteur in dank overgenomen van de website
www.trekvaarthaarlem-leiden.nl. Het gebruik
van eindnoten is hierbij gerespecteerd.
Haarlem en Leiden octrooi om volgens
een door de landmeters Andries van der
Walle en Joris Gerstecoren ontworpen
plan te 'g ra even ende te schieten een
trekvaert ende te maecken een treckwegh
ende de ringsloot daar neffens': Na het
verlenen van het octrooi door de Staten
van Holland en West-Friesland sloten
de beide steden op 18 april 1656 een
overeenkomst.2 Hierin valt te lezen dat de
'landmeters volgens de voorschreve roijing
de distantie tusschen de voorsz. twee steden
ende de lengte van de voorsz. vaert sullen
affmeeten ende bij hen op het middel van
dien een teecken ofte baecken sal gesteld
werden'. De functie van de halfscheidpaal
of'middelbaecken' blijkt vervolgens, als
wordt overeengekomen dat elke stad 'tot
het voorschreve middelbaecken toe, elcx
voorhaere helffte de voorsz. vaert, trekpad
ende scheijtsloot in graven, delven ende
aancoop van landen int geheel alleen naer
behoren opmaecken ende becostigen sullen'.
Daarentegen zullen de aaniegkosten
van de bruggen, de aanschafkosten van
de gronden in Lisse ten behoeve van
de daarop te bouwen opstallen, voor
gemeenschappelijke rekening komen.
De inkomsten uit de exploitatie van de
trekvaart en trekweg zullen vervolgens
door twee worden gedeeld.
Een week later, op 25 april 1656, werd door
genoemde landmeters op de hoek van
de 'cromme vaert bewesten Lis omtrent
een hondten vijftigh roede besuyden de
Delff' een paal van elzenhout in de grond
gestoken.3 Als een uitermate belangrijke
baken in het landschap zal deze paal het
halfscheid gaan markeren van de nieuw
te maken trekvaart en trekweg tussen de
steden Haarlem en Leiden. Het traject van
4 Geo-lnfo 2010-5
