Nieuw halfscheid in 1820 in de
vorm van een stenen paal
In de loop der jaren zijn de oude bomen,
die het halfscheid tussen de beide stenen
bij het buurtschap Halfweg onder Lisse
markeerden, door ouderdom in verval
geraakt en verdwenen. In het jaar 1820 vindt
de stad Leiden het toch wel noodzakeiijk dat
het 'halfscheid behoorlijk en meer duurzaam'
dient te worden aangeduid. De Commis
sie van Fabricage (lees: Openbare Werken)
wordt opgedragen zorg te dragen dat op de
bewuste plek vier voeten (1,25 m) boven de
grond een stenen paal zal worden geplaatst.
De steen dient te worden voorzien van de
naam HALFWEG en aan de Haarlemmerzijde
Proces-verbaal van
grensbepaling in 1812
voettocht gemaakt langs de vast te stellen
Halfweg tot grondgebied van
Noordwijkerhout verklaard!
Proces-verbaal van
grensbepaling in 1818
De partijen hadden echter besloten dat
elke stad tot aan dit halfscheid zelf voor
dit onderhoud zou zorg dragen en de
kosten voorschieten. Bij onderhoud valt
bijvoorbeeld te denken aan het uitdiepen
van de vaart, verwijderen van riet, biezen
en ander watergewas, verhogen en
verharden van het trekpad met zand en
puinaarde, enz. Bij de aanbesteding van
deze werkzaamheden door de stad Leiden
werd bijvoorbeeld melding gemaakt dat
het ging om het traject tussen de Piet Gijs
en het halfscheid op Halfweg.
In het jaar 1864 echter werd besloten
dat ingaande 1 januari 1865 de steden de
inkomsten en uitgaven niet langer meer
gemeenschappelijk zullen delen en tot
aan de limietpaal voor ieders rekening
zullen blijven.6
Fig.4. Wapen van Leiden.
het wapen van Haarlem en aan de andere
zijde het wapen van Leiden (fig. 4 en 5).
Vervolgens wordt uitdrukkelijk bepaald
dat de steen zo eenvoudig en goedkoop
mogelijk moet zijn en geenszins tot sieraad
moet strekken. De opdracht wordt gegund
aan Adrianus Josephus Paternotte, meester
steenhouwer te Leiden .Twee vakmensen
zullen bijna 15 mandagen tegen een dag
loon van fl. 1,60 besteden om de steen de
gewenste vorm en aanzien te geven, terwijl
twee (jonge) knechten 6 VS mandagen
tegen een dagloon van fl. 0,80 bezig zullen
zijn de steen naar Halfweg te vervoeren
en te plaatsen. De steenhouwer heeft het
inderdaad eenvoudig en goedkoop gehou
den. Tezamen met het materiaalloon van
ongeveer 27 gulden brengt hij nog geen 58
gulden in rekening. De transcripties van de
opdrachtbrief en de rekening zijn hierna als
bijlagen opgenomen.
Ter bepaling waar exact de grens tussen
de beide gemeenten was gelegen en nu
nog gelegen is, dient terug te worden
gegaan naar de Franse tijd. Na inlijving
van ons land door keizer Napoleon in
1810 werd ook de Franse wetgeving
van toepassing met onder andere de
invoering van de zogenaamde grond
belasting, waarvoor het Kadaster nodig
was. De werkzaamheden hebben 20 jaar
geduurd, vanaf 1812 tot en meti832.7
De eerste werkzaamheden in Noordwij-
Fig.5. Wapen van Flaarlem.
kerhout bestonden in het laten vastleggen
door de landmeterT.de Groot van de al
dan niet reeds aanwezige gemeentegren
zen. Samen met de maire (burgemeester)
van Noordwijkerhout, de heer D. Koudijs
en de adjunct-maire van Lisse J.B. van
der Upwicz werd 29 september 1812 een
gemeentegrenzen van Noordwijkerhout.
Tijdens deze rondgang tekende de land
meter de lijn der grens aan, tezamen met
de markeringspunten.
De bestuurders van Lisse en Noordwijker
hout kwamen in 1812 tot een opmerkelijk
vergelijk. In afwijking van de al eeuwen
lang bestaande grens langs de 'cromme
vaart'en het Houtvesterslaantje en de
oude veenwatering, richting de Zilkermo-
len aan de schulpsloot, koos men voorde
grens lopende door het midden van in
1657 gegraven trekvaart. Dit betekende
derhalve dat de gemeente Lisse akkoord
ging om niet alleen het grondgebied
Halfweg met daarop het Huis Halfweg en
de herberg van Geerlof de Waal geheel
aan Noordwijkerhout zou toevallen, maar
ook een brede strook in de Zilkerpolder.
Deze merkwaardige aanpassing van de
gemeentegrens duurde slechts tot 3 februari
en 20 februari 1818. Dan worden nieuwe
processen-verbaal opgesteld in aanwezig
heid van de schouten (burgemeesters)
J.G. Cramerus van Noordwijkerhout en
TJ.A. Pagenstecher van Lisse. De nieuw
benoemde schouten komen tot inkeer
en besluiten de van oudsher bestaande
grensscheiding weer in ere te herstellen.
Interessant voor de vraagstelling op wiens
grondgebied de stenen paal Halfweg enkele
jaren daarna in 1820 zal worden geplaatst, is
onder andere de volgende beschrijving in
het proces verbaal van de gemeente Lisse:
'In eene noordoostelijke rigting langs gezegde
kant (zuidelijke kant) van voornoemde vaart
(vaart van Leijden naar Haarlem) gaande
tot in de directie van de noordoostelijke
sloot van het Houtvester laantje; van dat
punt zijn wij de scheiding noordwestwaarts
dwars over meergenoemde sloot gevolgd,
daarna noordoostwaarts al houdende aan
de linkerhand onder Noordwijkerhout het
6 Geo-lnfo 2010-5
