Kaarten en beslissingen
Column
Prof. dr. Menno-Jan Kraak
In mijn hotelkamer op het vliegveld in Shanghai realiseerde ik
me onlangs weer de betrekkelijkheid van kaarten. En opnieuw
werd ik me bewust van de vanzelfsprekendheid waarmee we
vinden dat alles het maar moet doen wanneer wij dat willen.
In Shanghai heb ik vijf dagen vastgezeten vanwege de aswolk
geproduceerd door de IJslandse vulkaan Eyjafjallajökull.
Hoe breng je dan je tijd door? Via het internet probeer je een
beeld te krijgen van de situatie. Een kaart komt hierbij van pas
en kan helpen bij het nemen van een beslissing over mogelijke
reisalternatieven.Toch blijkt dat minder eenvoudig dan je zou
denken. Dat is natuurlijk vreemd, want zijn kaarten niet juist
daarvoor ontworpen? Dat klopt, en toch zijn de knelpunten
begrijpelijk. Immers, werken met allerlei steeds veranderende en
onzekere gegevens uit diverse bronnen van verschillende aard
en kwaliteit is lastig. Even tussendoor: tijdens mijn voordracht op
het laatste GIN-congres over'geovisual analytics'vertelde ik dat
juist dit een van de interessante eigenschappen was van deze
benadering. Op je hotelkamer blijkt dat dan toch weer niet zo
eenvoudig...
Kun je vliegen op Zuid-Europa? Of is het slimmer om op een
vlucht naar Moskou te stappen en verder te reizen met de
trein? De keuzemogelijkheden worden niet alleen bepaald
door afstand en tijd, maar ook door allerlei andere praktische
beperkingen. Bijvoorbeeld datje in Moskou zonder visum niet
op de trein kunt stappen. En als het verder uit de hand loopt, kun
je dan met een trein vanuit Beijing via de Trans-Siberië Expres
naar huis? Die laatste reis heeft vroeger wel eens hoog op ons
vakantielijstje gestaan, maar in Shanghai stond deze mogelijk
heid onderaan.
Antwoorden op deze en andere vragen zijn moeilijk te krijgen.
Dat lag natuurlijk niet alleen aan de kaarten, maar zeker ook aan
de algehele onwetendheid over de situatie rond de aswolk. Kaar
ten met een overzicht van luchthavens die al dan niet bereikbaar
zijn bestaan niet. Er is wel een website die het vliegverkeer
boven Europa'real time'op een kaart plot. Uit de drukte leegte
kun je dan wel ongeveer opmaken waar wel en waar niet wordt
gevlogen. Beelden van weersatellieten waren wel beschikbaar.
Verder waren er alleen eenvoudige kaarten van Europa, met
daarop de contour die de grens tussen wel en geen aswolk weer
gaven. Maar het is duidelijk dat een dergelijk scherpe grens niet
reëel is. Dat weten ervaren kaartgebruikers. Denk bijvoorbeeld
aan een bodemkaart. Hier zijn de grenzen meestal ook betrek
kelijk, maar vaak nog wel op veldwerk gebaseerd. Bij de aswolk
van de Eyjafjallajökull kwamen de grenzen voort uit (nog) niet de
praktijk geverifieerde computermodellen van slechts één instan
tie. Geavanceerde kaarten hadden maar liefst twee contouren
om de wolk op diverse hoogten weer te geven. Informatie over
de intensiteit binnen de contour was onbekend. En dan hebben
we het nog niet eens over de dynamiek van de aswolk.
Naarmate de week vorderde werden de kaarten 'beter'.
Maar voor wat het reizen betreft was het uiteindelijk gewoon
afwachten tot de KLM een vrije stoel had.
Deze aswolksituatie laat weer eens zien dat we met ons vak
nog volop werk hebben. Een van de belangrijkste problemen
lijkt het opzetten en organiseren van de (internationale)
informatiestromen. Dat is in Europa een bijzondere uitdaging.
Zou Inspire helpen? Als de gegevens beschikbaar zijn, komen
we met de huidige methoden en technieken een heel eind.
Zeker in een laboratoriumsituatie, maar in een hotelkamer?
En in een, voor een niet professionele geo-reiziger behapbare,
vorm? Toch is de aswolk ook nog ergens goed voor. Deze laat
namelijk zien dat een aantal onderwerpen die bovenaan de geo-
onderzoeksagenda staan daar niet voor niets staan. Denk met de
aswolk in gedachte maar aan trefwoorden als 3D, de dynamiek
(de factor tijd), de onzekerheid en 'fitness-for-use'. En het gaat
hier om alle fasen van de keten: data inwinning, organisatie en
visualisatie. Maar ook nieuwe benaderingen als 'neogeography'
en 'participatory mapping' kunnen een rol spelen. Wachtend in
de hotelkamer bleek namelijk dat veel nieuwsites via vragen
aan gestrande reizigers een beeld van de situatie probeerden te
krijgen. Overigens heb ik zelf ondervonden dat die nieuwssites
deze berichten, op wat stijlverbeteringen na, ongecontroleerd
overnemen.
Prof. dr. Menno-Jan Kraak
ITC International Institute ofGeo-Information Science and Earth
Observation
Department ofGeo-Information Processing
E-mail: kraak@itc.nl
Geo-lnfo 2010-6 13
