De digitalisering van de eigen ruimte
Over privacy in een voorgesorteerde stad
In the past year. ..Sprint received overs million requests for its customers' information in the past 13 months.
That doesn't count requests for basic identification and billing information.That's just GPS.M
Traditional search engines aren't enough to find out where a person is and what they wantMetaCarta,
a geographic search and intelligence company.has developed a way to tie together geographic mapping,
content and even images... The result is a richer profile of the who, what and where of a consumer -- suitable for
targeting ads in mobile content.121
Van de global village naar de local village;
een geo-historische periodisering
Robin van den Akker, promovendus, Erasmus Universiteit Rotterdam
Hoewel de innovatiegeschiedenis van onze hedendaagse com
putertechnologie zo'n zestig jaar beslaat, krijgt de digitalisering
van het dagelijks leven pas vanaf de jaren 80 gestalte. Sindsdien
is het verlies van controle over persoonsgegevens een steeds
terugkerende zorg geweest. Zoals de bovenstaande citaten
duidelijk maken heeft de recente proliferatie van Global Positi
oning Systems (GPS) een geheel nieuwe wending gegeven aan
het privacydiscours. Uiteraard valt het buiten het bestek van dit
essay om een halve eeuw aan technologiegeschiedenis uitvoerig
te bespreken. Het volstaat, denk ik, om de belangrijkste ontwik
kelingen te noemen, zoals daar zijn, in de woorden van Jos de
Mul: miniaturisering, multimedialisering en netwerkkoppeling
(2005,14). Wie van periodisering houdt, zou echter, als alternatief
voor dit gebrek aan historische diepgang, drie stadia kunnen
onderscheiden waarin de digitalisering van de leefwereld, op
geheel eigen wijze, wordt geëxtensiveerd (vgl. uitbreiden) en
geïntensiveerd (vgl. verdiepen).Toegegeven, periodisering, als
heuristische methode, is niet zonder risico's. Het gevaar dreigt
immers dat historische processen, die per definitie ambigue
en contradictoir van aard zijn, op gewelddadige wijze worden
gesimplificeerd. Toch zal ik in het vervolg een periodisering
aanhouden. Vooral omdat we, aan de hand van deze periodi
sering, gemakkelijker kunnen blootleggen op welke wijze de
digitalisering van het alledaagse leven en de digitalisering van
de'eigen ruimte', zoals de fraaie Nederlandse vertaling van het
woord privacy luidt, in elkaar haken.
Zoals gezegd, beginnen de contouren van de informatie
samenleving zich pas vanaf de jaren tachtig af te tekenen. Het is
immers in dit decennium dat achtereenvolgens de personal
computer (pc) wordt geïntroduceerd en het open internet, het
netwerk der netwerken, wordt ontwikkeld. De virtuele ruimte die
door deze computertechnologie wordt ontsloten wordt, zoals
ongetwijfeld bekend zal zijn, ook wel cyberspace genoemd.
14 Geo-lnfo 2010-7/8
Opvallend genoeg wordt in deze periode (1985-1999) het denken
over computertechnologie sterk gedomineerd door het idee
dat veel, zo niet alle aspecten van het dagelijkse leven naar deze
virtuele ruimte zullen migreren. Cyberspace wordt veelal gezien
als een 'postgeografische ruimte', zonder coördinaten, die 'het
einde van plaats', de'dood van afstand'en de'teloorgang van
de urbane ruimte'zou inleiden [S. Graham, 2004].Tegelijkertijd
wordt cyberspace, vaker wel dan niet, omschreven met behulp
van geografische en ruimtelijke metaforen, van browsernamen
als Netscape Navigator en Internet Explorer tot noties als de
digitale stad en de digitale snelweg/3' De toekomst, zo meenden
velen, zou een electronic cottage zijn, in een global village.
Nu is er wel een verklaring voor deze misvatting. Door het relatief
geringe aantal internetaansluitingen en dientengevolge de rela
tief lage geografische dichtheid van internetgebruikers waren de
eerste virtuele gemeenschappen noodzakelijkerwijs mondiaal van
aard. Vanaf eind jaren 90 (2000-2010) wordt echter duidelijk, door
twee gerelateerde ontwikkelingen, dat de virtuele wereld geen
substitutie is of zal zijn voor de werkelijke wereld. De democrati
sering van ICT enerzijds en de opkomst van where 2.0 anderzijds
maken dat het belang van plaats, locatie en stad voor onze
alledaagse ervaring van cyberspace sterk toeneemt.
Door de democratisering van ICT vinden steeds meer mensen
aansluiting bij de informatiesamenleving, waardoor, voor het eerst
in de geschiedenis, een meerderheid van de bevolking toegang
krijgt tot het wereldwijde netwerk. In deze periode verschuift het
zwaartepunt van online sociale interactie dan ook van mondi
ale virtuele gemeenschappen naar lokale sociale netwerken.
Computertechnologie, zo blijkt, faciliteert vooral communicatie
1 Zie: www.denaaktemens.nl/2009/12/01/acht-miljoen-verzoeken-om-gp5-info
2 Zie: www.internetnevvs.com/mobility/artide.php/3780591/GPS-Based-
Mabile-Ads-Where-Does-Privacy-Fit.htm
3 Voor een even uitvoerig, als fascinerend overzicht van cyberspace-metaforen,
leze men het artikel Cyberspace is a Parallel World. A Metaphor Analysis',
zie: www.jqjacobs.net/anthro/metaphor.html.
