Land van Leegh water is een autoroute door de Beemster.
duidelijk onderscheid te maken tussen ten
eerste een keuze voor het genre en ten
tweede een ontsluiting van (museale) col
lectie. Is het verhaal fictie of is het docu
mentair? Is de doelstelling het ontsluiten
van informatie rond cultureel of kunstzin
nig erfgoed, of is het meer vermaak?
Het 'Land van Leeghwater' laat met de
'tijdmachine'het publiek met de eigen auto
rondrijden door de Beemster. Gebaseerd
op het gegeven, dat dit de eerste polder
van Nederland is, rijd je door de gebeur
tenissen heen. Je luistert naar een fictief
personage, datje onderweg wijst op
specifieke landschappen en je zodoende
meeneemt door de geschiedenis. Waar
gebeurde, documentaire elementen zijn
vermengd met fictie, om je in het verhaal
mee te nemen. De GPS bepaalt watje op
welke locatie hoort. Jouw blik op de omge
ving versmelt met de informatie. Er is een
duidelijk narratief van A tot Z, vergelijkbaar
met dat van een hoorspel. Aan het einde
van het verhaal ben je ook aan het einde
van de route. Van input van gebruikers
op het verhaal is geen sprake, het publiek
consumeert de geregisseerde beleving.
In de categorie'documentaire'vind je
in Amsterdam de tour Soundtrackcity,
waarvoor je een serie MP3-bestanden
als luistertour downloadt op je eigen
mediaspeler. Wandelend door de stad
zoek je zelfde plaatsen op, zonder daarbij
geholpen door de techniek. Dat kan ook
in Giethoorn, voor tijdens het varen, en in
Utrecht voert een tour je langs standbeel
den. In de categorie'fictie' past de wande
ling 'Mysteries van het Reestdal', vol sagen
en legenden. De afdeling luistertours is
ruim beschikbaar via het Internet. Het ligt
voor de hand, dat mensen de luistertours
afluisteren uit nieuwsgierigheid, maar zich
niet gestimuleerd weten om daadwerke
lijk de verhalen te gaan luisteren op die
specifieke locatie waarvoor ze gemaakt
zijn. De techniek werkt immers op iedere
plek. Navigatie is ook ingesproken in de
MP3-bestanden of gaat vergezeld van een
gedrukt platteg rondje.
'De Tapes'stuurt je wat dat betreft echt
ter plaatse, in Den Haag en in Rotterdam.
Het is een locatie-afhankelijk hoorspel,
door respectievelijkTransvaal en de Afri-
kaanderwijk en maakt gebruik van GPS.
Het verhaal ontrolt zich pas ter plaatse,
met de straten als decor. De inhoud is op
documentaire bronnen gebaseerd, die zijn
bewerkt en vervat in een narratief met een
dramatische opbouw. Dat zorgt, dat je als
publiek echt wordt meegenomen. Er is
hierdoor dus een dubbel leidend principe.
De locatie-afhankelijkheid dwingt je
naar een specifieke plek, en het verhaal
vervoert je inhoudelijk. De doelstelling
van de makers is dan ook om je inzich
ten te geven in de cultuur van de vele
bevolkingsgroepen in deze volkswijken.
Ze nodigen uit tot een andere kijk op cul
tuur en maken je bewust van de relativi
teit van je eigen opvattingen.
Op die manier doe je ook in Utrecht
informatie op met de GPS-tour Lombok
over het koloniaal verleden in Nederlands-
Indië. Met de GPS-tour WijkC leer je hoe
voiksbuurtbewoners zich verhielden tot
de Chinese immigranten in de afgelopen
honderd jaar. De Nederlandse koloniën
worden in Lombok tot leven gebracht
door je te laten ruiken aan nootmuskaat,
dat in een hoekje van de apotheek is klaar
gezet. Hier word je naar binnen gestuurd
door de GPS, terwijl de luistertour je
vertelt dat nootmuskaat en kruidnagelen
de eerste handelswaar was die Neder
land naar de Indische Archipel voerde.
Deze informatie wordt ook op andere
manieren al gepresenteerd in het Moluks
Museum. Hun volledige collectie kan
echter niet continu 'op zaal'staan. Door de
GPS-tour Lombok vinden verhalen die
anders in de archieven en depots blijven
een nieuw publiek. Ook de GPS-tour Wijk
C maakt gebruik van oral-history opnamen
van echte wijk C'ers, die zijn betrokken van
de archieven van het Volksbuurtmuseum
Wijk C. Deze zijn gemonteerd met oude
foto's, krantenkoppen en prenten tot een
videotour.
Het Haags Historisch Museum biedt
'De stad geschonden', dat naast een GPS-
tour (vier routes) ook een internetplatform
wil zijn voor Haagse geschiedenis tijdens
de Tweede Wereldoorlog. Net als de
Utrechtse GPS-tour Lombok zijn deze
wandelingen te downloaden op je eigen
iPhone. De bijbehorende website nodigt
expliciet uit om je ervaringen met anderen
te delen. Hoe deze bijdragen van het
publiek vervolgens worden gerepresen
teerd aan het publiek dat daarna komt, is
echter niet zo duidelijk. Reacties, in tekst,
zijn op de website zichtbaar bij een route,
en niet specifiek bij een bepaald onder
deel van het verhaal.
Geo-lnfo 2010-7/8 5
