'Atlas der Neederianden'
ervan vroegen om restauratie. Jean-
Marieke Poot en Judith Geerts behan
delden de schade-inventarisatie voor de
restauratie en toonden later in een andere
ruimte (de Regentenzaal) de atlasdelen
zelf. Het slot na conserverende restauratie
zal dankzij integrale digitalisering een
restrictief inzagebeleid zijn. Ook van de
geschiedenis van de atlas zelf, inclusief de
vouwen in grotere kaarten, moeten uiter
aard afleesbare sporen bewaard blijven.
Voor 30 kaarten, die voor restauratie wel
uit de atlas móeten worden genomen, is
nog een discussiepunt of ze weer terug
worden gevouwen dan wel los zullen wor
den bewaard, wat goed is voor de kaarten,
maar slecht voor de atlas als unicum.
Een uniek huidig gebruik van de atlas was
al ter illustratie van het in 2010 verschenen
boek'Verborgen Wildernis'van auteur
Kester Freriks. Ook hij was op die GIN-dag
een begaafd spreker.
Adri den Boer
Cartouche op kaart van de Zeedijk beoosten
Muiden door landmeter Jacob van Hoorn, 1737.
Geo-lnfo 2011-2 27
Atlasdelen tentoongesteld in de Regentenzaal (flitsen verboden!).
koperplaten zonder uitzicht op stabiliteit.
De naam Bataafsch Gemeenebest uit
de jaren 1805-1806 kwam zelfs op geen
enkele eigentijdse kaart. Maaskamp van
de hoek van de Kalverstraat en de Dam
kreeg Lodewijk Napoleon als buurman
en vroeg in 1808 met succes om zich
koninklijk prenthandelaar te mogen
noemen, maar dat predicaat was in 1810
al niets meer waard. Hij mocht wel in 1812
de Hollandse kaart zonder buitengrenzen
maken. Concurrenten misten die nieuwe
bestuurlijke indelingen in departementen,
arrondissementen en kantons en hij gaf
als nieuwigheid de kaarten ook uit op
linnen geplakt. Gebruikers vroeg hij om
wijzigingen door te geven ter wille van de
actualiteit en dat idee is dus ook al oud.
Maaskamp stond op goede voet met de
Fransen, al gingen ook prenten die het
Hollands nationaliteitsbesef bevorderden
over zijn toonbank. In 1814 werd hij toch
naar een verbeterhuis gebracht, omdat hij
Fransen zou hebben gehuisvest. Dat was
niet waar, maar de reputatieschade kwam
Maaskamp nimmer te boven.
Dr. Marco van Egmond van de Universiteit
Utrecht sprak over 'Keerpunt of breekpunt?
De invloed van de Franse Tijd op het
landkaartenbedrijf Covens Mortier'. (Hij
promoveerde ook op dat bedrijf, maar dan
over hun héle bestaansperiode 1685-1866:
hun totale kartografïsch fonds bevatte 10
miljoen afdrukken!) De wijzigingen van na
1795 noemde ook Van Egmond koren op de
molen van kaartenmakers, Titelcartouches
van koperplaten werden uitgeklopt, afge
dekt en met secundaire platen bedrukt De
'moet'oftewel het indruksel is soms nóg te
zien! Verder werden er bijvoorbeeld strook
jes met departementsnamen opgeplakt.
Covens Mortier fungeerden ook als een
centraal kaartenhuis.Tot 1822 had men
zelfs de exclusieve verkooprechten van de
Kraijenhoffkaart, waarvan het laatste blad
pas in 1823 gereed was.De Franse tijd was
geen keer- of breekpunt, er was sprake van
veel tijdelijks en van 'uitstel van executie'.
De zoon van de laatste Covens, onder
wie het bedrijf in 1866 als een nachtkaars
uitging, deed een landmetersexamen en
werd bouwkundig opzichter... Van betere
tijden was tijdens de studiedag een mini-
expositie te zien, samengesteld door Van
Egmond.
De laatste drie lezingen van de dag gin
gen over het megaproject van Jan Werner
van de Bijzondere Collecties van de UvA
zelf.'Drie jaar de schouders eronder'was
zijn eigen titel. De negendelige verzamel
atlas'Atlas der Neederianden' (AdN) van
1815 vormt van 2010-2013 het middelpunt
van een enorm digitaliserings-, restau
ratie- en expositieproject. Raadplegen
van atlasderneederlanden.blogspot.com
zij een ieder aanbevolen. De AdN is een
zogenaamde factice-atlas: de ingebonden
kaartencollectie van een (onbekende)
verzamelaar. De 617 kaarten zijn uit de
periode 1650-1815 en deels gedrukt, deels
in handschrift ('landmeterskaarten'). Het
unieke van dit fenomeen en de status
