3D-kadaster: status en ontwikkelingen wereldwijd
Sinds de International Federation of Surveyors (FIG) workshop'3D Cadastres'georganiseerd doorTU Delft in
2001, staat het onderwerp 3D-kadaster op het programma van ieder jaarlijks FIG-event. Parallel hieraan zijn
in verschillende landen ontwikkelingen gestart en nog steeds gaande voor betere kadastrale registraties
van complexe 3D-situaties, ondersteund door wetenschappelijk onderzoek. Desondanks bestaat er
momenteel geen land met een echt 3D-kadaster. De functionaliteit van de 3D-registratie is altijd wel in enig
opzicht beperkt. Bijvoorbeeld het registreren van volumepercelen is mogelijk in de openbare registers,
maar niet als onderdeel van de kadastrale kaart. Of de 3D-registratie is beperkt tot een specifiek type object
met bijbehorende specifieke oplossingen (bijvoorbeeld appartementencomplex of leidingennetwerk).
Scope van de 2010-2014
FIG-werkgroep 3D-kadaster
Prof.dr.ir. Peter van Oosterom,TU Delft
Dr. Jantien Stoter, TU Delft en Kadaster
Prof.mr. Hendrik Ploeger,TU Delft en Vrije Universiteit Amsterdam
Om verdere ontwikkelingen op het gebied
van 3D-kadasters te stimuleren en daarbij
voort te bouwen op bestaande kennis en
reeds opgedane ervaringen (zie bijvoor
beeld eerdere Geo-lnfo-artikelen [5,6,7,8,
9]) is in april 2010 tijdens het FIG-congres
in Sydney besloten om de 3D-kadaster
FIG-werkgroep te reactiveren. Nu onder
voorzitterschap van Peter van Oosterom
(Hendrik Ploeger was samen met Yerach
Doytscher uit Israel voorzitter van de
werkgroep van 2002 tot 2006). In dit
artikel willen wij, als actieve leden van de
FIG-werkgroep, de scope toelichten van
de 2010-2014 FIG werkgroep en in het bij
zonder de uitdagingen voor 3Ü-kadasters
waarmee de werkgroep zich bezighoudt.
Een belangrijke taak van de werkgroep is
het wereldwijd monitoren van de status
van 3D-kadasters. Hiervoor heeft de werk
groep (in het bijzonder de auteurs van dit
artikel in samenwerking met Rod Thomp
son en Sudarshari Karki uit Australië) in het
najaar van 2010 een enquête uitgevoerd die
in 2014 zal worden herhaald. In het tweede
deel van dit artikel zullen we de resultaten
van de 2010-enquête presenteren.
Het startpunt van de werkgroep is de
nog steeds toenemende behoefte aan
nauwkeurige en transparante infor
matie over rechten, gebruik en waarde
in complexe ruimtelijke en juridische
situaties. 3Ü-kadaster implementaties die
voortbouwen op internationale kennis en
ervaringen moeten tegemoet komen aan
deze behoefte. Deze kennis en ervaringen
zullen binnen de werkgroep worden
bestudeerd en gestructureerd en verder
worden ontwikkeld.
De FIG hanteert daarbij een ruime
definitie van 3D-kadaster en 3D-kadastrale
percelen. 3D percelen omvatten in ieder
geval lucht, water en ondergrond, maar
wat een 3D-perceel precies is (of zou kun
nen zijn) is afhankelijk van de juridische en
organisatorische context in een specifiek
land (of staat/provincie). In het ene land
is bijvoorbeeld een appartement zelf een
recht van eigendom, terwijl in een ander
het hele appartementencomplex gemeen
schappelijk eigendom is en het recht op
het appartement wordt verkregen via een
bijzonder gebruiksrecht. In beide gevallen
is het appartement zelf een 3D-perceel,
maar via verschillende rechten. Een derde
land kent wel rechten voor appartemen
ten, maar daar ontbreekt een 3D-beschrij-
ving waardoor het 3D aspect conceptueel
blijft.
Een formele definitie van een 3D-perceel
kan worden gegeven als de ruimtelijke
eenheid waaraan een of meer unieke en
homogene rechten (bijvoorbeeld eigen
dom of gebruik), verantwoordelijkheden
of beperkingen zijn toegekend en zijn
ingeschreven in de openbare registers.
'Homogeen' betekent dat dezelfde
combinatie van rechten geldt voor de hele
3D-ruimtelijke eenheid. 'Uniek' betekent
dat dit de grootste ruimtelijke eenheid is
waarvoor dit geldt. Het groter maken van
de eenheid zou resulteren in een com
binatie van niet-homogene rechten. Het
kleiner maken van de eenheid zou resul
teren in ten minste twee 3D-buurpercelen
met dezelfde combinatie van rechten en
rechthebbenden.
Het doel van de FIG-werkgroep is om een
generieke methodiek voor implementatie
van 3D-kadaster vast te stellen (op te
leveren in 2014), die specifieke kadasters
kunnen aanpassen gelet op hun nationale
behoeften, context en mogelijkheden.
Deze methodiek zal enerzijds bestaan uit
een gemeenschappelijk begrippenkader
van de concepten die tot nu toe mist
in de discussies rond 3D-kadaster. Deze
concepten zullen worden geformaliseerd
als onderdeel van het IS019152 Land
Administration Domain Model (LADM),
dat al ruimte biedt voor het definiëren van
3D-representaties (ISO/TC 211,2010; van
4 Geo-lnfo 2011-2
