d e wind waait, waait mi
Open Kaart
Het behoeft geen toelichting. Elke lezer van dit blad weet waar
we het over hebben. Geheime lijsten met rare chemische stoffen,
vergunningen die niet kloppen en burgemeesters die plotseling
opstappen. Maar wat doen de media met kaarten, wanneer het over
zo'n explosief onderwerp gaat?
NOORD
ZEE
'Mbn', Strijtn#
Hollandse!) Diep
Dordrechtl
t MHNMMM
Linksboven: ANP, rechtsboven Trouw (op internet met als bron ook het ANP)
en onder het Algemeen Dagblad.
Maarten Boddaert (uitgever aardrijkskunde en kartograaf):
De infographic van Trouw/ANP is inhoudelijk niet informatief en ver
dient geen schoonheidsprijs. Om te beginnen de typografie. Hoewel
voor één lettertype is gekozen, is het toch een bont palet geworden
met kapitalen (hoofdletters), vet/niet vet, verschillende corpsgroot
tes, diapositieve letters en witte schaduwringen. Vooral de namen
van de snelwegen vallen op, terwijl die minder belangrijk zijn. In de
kaart linksonder ontbreekt het dorp Moerdijk terwijl ik toch zou wil
len weten hoe dit dorp ten opzichte van de rampplek ligt. Boven
dien ontbreekt dan wel weer de snelwegaanduiding 'A17'. De rook
wolken zien er erg kunstmatig uit. De kop is merkwaardig, Hoe stel
ik mij een ellenlange rookwolk voor? De kaart in het midden valt op
door een totaal andere stijl die er als een plak kaas overheen lijkt te
liggen. Op de kaart rechtsonder wekken de verschillende kleuren
grijs de indruk dat er gevaarlijker en minder gevaarlijker gebieden
zijn. Ook is mij onduidelijk of in Enschede de stoffen zullen neerdalen,
Edward Mac Gillavry (adviseur kartograhe en geo-ICT):
Het ANP had een interessant kartografisch probleem te pakken: het
willen tonen van een duidelijke pijl in de kaart om de windrichting
(let op de'Z') aan te geven, maar geen verwarring willen zaaien dat
het om een gestyleerde kompasroos of noordpijl (aangeduid met
een'N') gaat. Dan maar duidelijk de tekst'windrichting'erbij. Trouw
ziet gelukkig af van de pijlen, omdat de richting van de rookpluim
alleen al voldoende informeert. De golvende pijlen in de luchtfoto
van het AD doen trouwens bijna vermoeden dat het toch om een
vuurwerkfabriek gaat... In de infographics linksboven en linksonder
verhuilen de rookwolken juist het bebouwd gebied dat gevaar
loopt. Dat is juist wisselwerki ng die je wilt overbrengen, toch?
De nadruk op de verkeersinfrastructuur is daarentegen juist buiten
proportioneel door de visuele nadruk (linksboven) of door het detail
(rechtsboven). Dat is pas interessant als er een grote verkeerschaos
zou zijn ontstaan.
Tjeerd Nijeholt (adviseur geo-informatie en auteur 'Handboek Geo-
visualisatiej:
De rookwolken (vier maal!) zijn een goed voorbeeld van wat Edward
Tufte'chart junk'noemt. Het valt op, maar je hebt er weinig aan.
Deze kaarten staan wat mij betreft volledig ten dienste van waar
veel media zich schuldig aan hebben gemaakt. Onbevestigde of
onduidelijke informatie van bestuurders, hulpdienstmedewerkers
en boeren 40 kilometer verderop, wil men in deze 24/7 maatschappij
zo snel mogelijk uitvergroot aan de man brengen. Lees: vercom-
mercialiseren. Maakt de journalistiek daar 100% deel van uit, van die
24/7 maatschappij, of is het zelfs aanjager of veroorzaker? Na drie
weken droogde de stroom aan artikelen over zieke hulpverleners en
rampen voor boeren op. We zoeken liever een nieuwe 'Volendam-
of Roombeekramp' met bijbehorende schuldigen, binnen 24 uur,
dan open en eerlijk te zeggen dat veel nog niet duidelijk is en dat
onderzoek tijd nodig heeft. Net als het maken van een goede kaart...
De kaart rechtsboven komt mij het betrouwbaarst over, omdat die
van metingen lijkt uit te gaan, niet van interpretaties, suggesties of
aannames. De kleur (lichtgrijs) van de rookwolk verwachte deposi
tie vind ik ook goed. Blijft staan: wat is dat voor stofje, hoe slaat die
neer en is dat wel gevaarlijk en hoe lang en voor wie? Blijkbaar is het
echt moeilijk publiek goed voor te lichten. Ook met een kaart...
Frédérik Ruys (information designer, data-journalist VPRO en organi
sator Infographics Congres):
Mocht de brand in Moerdijk aan je aandacht ontsnapt zijn, en je zou
op basis van de verschillende publicaties een inschatting moeten
maken van de daadwerkelijke omvang van de ramp, zal deze uiteen
lopen tussen een flinke stofwolk enerzijds en het hellevuur op aarde
anderzijds. Het AD, die Moerdijk tot het hartgebied van haar lezers
rekent, blijft het meest bescheiden met een paar vlammetjes boven
Chemiepack. Maar het meest verwarrend bij het AD is dat voor
zowel de opstijgende rookwolk als voor het gebied waarbinnen stof
na een regenbui kan neerdalen, dezelfde grijze vlakken zijn gebruikt.
Terwijl het twee aparte verschijnselen betreffen die op verschillende
hoogtes (en dus verschillende windrichtingen) plaatsvinden. Maar
dankzij de drie schaalniveaus waarop naar de ramp wordt geke
ken (regionaal voor de rookkolom, lokaal voor de brandhaard en
nationaal voor de mogelijke stoffen), vind ik deze veel informatiever
dan de andere kaartjes die voornamelijk bedoeld lijken te zijn om
aan te geven waar Moerdijk ligt. Alleen jammer dat het AD een oude
luchtfoto van Google heeft gebruikt waar een groot groen grasveld
nog onbebouwd is.
18 Geo-lnfo 2011-3
