Hoogheemraadschaps-,
rivier-en polderkaarten
Kaarten waren
voor familie
gebruiksvoorwerpen
ze zijn gebruikt. Dit maakt de collectie tot
een belangrijk familiedocument.
Om de samenstelling van de collectie uiteen
te zetten is ervoor gekozen een globale
indeling te maken in vier hoofdrubrieken:
hoogheemraadschaps-, polder- en rivier-
kaarten, militaire kaarten, ontwerptekenin
gen en buitenlandse kaarten. Deze indeling
is niet heel strikt en met name de groep
van militaire kaarten heeft veel overlap met
andere kaarten.
Naast de hierboven genoemde hoogheem-
raadschapskaarten bevinden zich belang
rijke rivier- en polderkaarten uit het midden
en eind van de i8e eeuw in de collectie.
De in kopergravure gedrukte polderkaarten
betreffen gebieden rondom de Krimpener-
waard, de Zuidpias, polders rond Hazers-
woude, maar ook van de Haarlemmermeer
polder en van het ingepolderde gebied de
Zijpe in Noord-Holland. Enkele kaarten zijn
met inkt bijgewerkt of voorzien van tekens,
perceelnummers, namen, of andere (aan)
tekeningen. Naast deze kaarten is er een
serie kadastrale kaarten van Haastrecht,
al dan niet met omringende polders.
Deze kaarten hebben heel direct betrekking
op de bezittingen van de familie Bisdom van
Vliet. Het betreft gedrukte kaarten waarop in
inkt aantekeningen zijn aangebracht, maar
ook manuscriptkaarten, eveneens veelvuldig
voorzien van aantekeningen, met gegevens
als perceelnummering en afmetingen.
SCHOONHÖVJ
NIEUWPOOKTJ
Fig. 2. 'Kaart van de Rivier de Lek met zijn uiterwaarden noorderen zuider dijken van de Merwede
beneden Krimpen tot het schoor van Hagestein boven Vianen', Melchior Bolstra, uitgever Tirion,
1751-1765 Kopergravure op papier, 52,0x354,0 cm. (h x b), inventarisnummer BvV 8731.
VAK DE RIVIER DE LEK MET ZYN
NOOKDER ES ZUIDER DÏKEN.VAN DE MERWEDE BESEDES KRIMPEN
TOT HET SCHOOR VAN HAGESTEIN BOVEN VIANEN.
NE,.,...„OMLEG GEND POEDER I.,VN
PLAN der -STAD
generaties Bisdom die zitting hadden in
het hoogheemraadschap van de Krimpe-
nerwaard, en vanwege hun bestuurlijke
functie als burgemeester. Het ambt van
burgemeester van Haastrecht werd in de
i8de en i9de eeuw vrijwel aansluitend van
vader op zoon doorgegeven.
De zogenaamde rivierkaarten in de
collectie Bisdom van Vliet-Le Fèvre de
Montigny geven voor
een deel louter het
verloop van de rivie
ren weer, maar op
veel kaarten zijn ook
militaire functies in
het landschap weergegeven. Aangezien
de rivieren en het gebruik van het water
onlosmakelijk zijn verbonden met de
militaire verdedigingswerken van Neder
land, is het duidelijk dat in de verzame-
ling Bisdom van Vliet beide type kaarten
aanwezig zijn. limmers, de regeling van
het rivierenstelsel en de aanleg van de
waterlinies met bijbehorende inundatie
plannen waren zowel voor de militairen
in de familie als voor de bestuurlijke
functionarissen en grootgrondbezitters
van groot belang.
Om binnen het gebied van de Krimpe-
nerwaard te blijven, wordt hier een kaart
van de rivier de Lek
uitgelicht van de
hand van Melchior
Bolstra, landmeter
van Rijnland vanaf
1731. Deze kopergra
vure is in 1765 uitgegeven in zeven bladen.
In de collectie bevindt zich een aan elkaar
gezet exemplaar.3
Bolstra kreeg opdracht de Lek in kaart te
brengen, omdat er grote behoefte was
om de rivierbeddingen aan te passen en
andere maatregelen te treffen om de rivier
beter beheersbaar te maken.
In deze periode ontwikkelde Bolstra met
Johan Lulofs (inspecteur van de rivieren
provincie Holland vanaf 1754) aanpassings
plannen in de rivierbedding om de rivier
veiliger te maken en goed bevaarbaar
te houden. Van de kaarten die hiervoor
getekend werden, zijn ook exemplaren in
de collectie Bisdom van Vliet-Le Fèvre de
Montigny aanwezig.
Uit de i8e eeuw stamt ook een aantal als
Fig. 3. Plan der stad en Casteel van Philippine metzyn omleggend polder land', (JJ. Le Fèvre de
Montigny, gesigneerd. Manuscriptkaart in potlood en inkt op papier, ingekleurd, 37,9 x 71,7 cm. (h x b),
inventarisnummer BvV8695.
kopergravure gedrukte kaarten van de
rivieren die in verbinding staan met de
Lek, en ook is de problematiek rondom de
beheersbaarheid van deze rivieren erop
Waarschijnlijk zijn deze kaarten verza
meld of gebruikt door de verschillende
20 Geo-lnfo 2011-3
