Een narratieve kijk op de geo-informatie
Promotie Henk Koerten, TU Delft
TU Delft
Op vrijdag 21 januari 2011 promoveerde
drs. Henk Koerten aan deTU Delft op het
proefschrift Taming technology-the nar
rative anchor reconciling time, territory and
technology in geoinformation infrastruc
tures. Een lange titel voor een bijzondere
dissertatie. Koerten is namelijk geen
Delftse techneut, maar een organisatieso
cioloog, en hij heefteen geo-onderwerp
van een heel andere kant aangepakt dan
in de ingenieurswereld gebruikelijk is.
Koerten heeft onderzoek gedaan naar
het falen van het project GeoLoketten en
NCGI enerzijds, en het slagen van het pro
ject GBKN anderzijds. Hiervoor heeft hij
een antropologische invalshoek gekozen,
anders gezegd: hij heeft als een etnograaf,
als buitenstaander, gekeken naar de
manier waarop het geo-wereldje werkt en
wat dat heeft betekend hoe het met deze
projecten is gegaan. Dat is in de antropo
logie een zeer gebruikelijke werkwijze als
je een 'vreemd volk' bestudeert. (In hoe
verre de waarnemer gedurende zijn
project wordt beïnvloed door het waarge-
nomene, was nog onderwerp van discus
sie tijdens de verdediging.) Niet gehinderd
door relationele netwerkbanden of door
een overmaat aan technische kennis, heeft
Koerten vier jaar rondgekeken, overal
bijgezeten, tientallen mensen gesproken
en veel literatuur doorgewerkt (waaronder
ons eigen tijdschrift en de voorgangers
daarvan). Hij heeft vervolgens geen
Foto: Dirk Schouten, Eurofoto
klassiek technisch-analytisch perspectief
gekozen, maar een narratief perspectief.
Een vertellende manier van beschrijven,
op grond waarvan hij zijn conclusies heeft
beredeneerd.
Het boek kent negen hoofdstukken. In de
eerste vier beschrijft Koerten de geoin-
formatiepraktijk tegen de achtergrond
van de geschiedenis vanaf de Romeinse
kadastrale landmeter en de Griekse
wetenschappelijk geörienteerde geodeet,
de onderbouwing van de keuze voor
de antropologische benadering van het
onderzoeksonderwerp, het theoretisch
kader, en de onderzoeksuitwerking.
Het narratieve gedeelte bestaat uit drie
hoofdstukken met een uitgebreide
beschrijving van de projecten Geoloket-
ten, NCGI en GBKN. Ten slotte volgen nog
de analyse en de conclusies. Het eerste
gedeelte, met name over de theorievor
ming, kost wat moeite. De drie inhou
delijke hoofdstukken daarentegen zijn
prima leesbaar en zeer helder geschreven.
In de conclusies baseert Koerten zich
op de door hem eerder geconstateerde
tweedeling tussen de meer praktische,
wat behoudender, geo/iandmeetwereld
('myopia') en de meer theoretische, wat
progressiever geo/geodetische wereld
('utopia'). Of dat onderscheid in onze
beroepspraktijk op deze manier wordt
ervaren, waag ik te betwijfelen, maar een
aardige blik levert het wel op. Herken
baar is dat het slagen en falen van de
behandelde projecten samenhangt met
het spanningsveld tussen bedenkers
en technologie-adepten enerzijds, en
uitvoerders en technologiegebruikers
anderzijds.
Hoewel een dissertatie als regel een neutraal
werk is, heeft Koerten er vanuit die blik
van de verwonderde buitenstaander - een
onmiskenbaar persoonlijke tint aan weten
te geven. De introductieparagrafen aan het
begin van elk hoofdstuk zijn goed getroffen
voorbeelden van die blik (en bieden soms
een vermakelijke kijk op het geo-wereldje).
Het Engels in het boek is zeer verzorgd en
goed leesbaar, en voor degenen die dat op
prijs stellen is er nog een samenvatting in
het Nederlands en zelfs een 'gearfetting' in
het Fries (Koerten verloochent zijn afkomst
niet). Voor ingewijden is het boek tenslotte
ook een sleutelroman: Koerten heeft conse
quent alle zegspersonen geanonimiseerd,
maar met wat puzzelen kun je aardig wat
namen koppelen aan citaten. Daar moeten
een paar geo-deskundigen toch wel uit
kunnen komen.
Al met al is deze dissertatie een originele
kijk op hoe de geo-wereld probeert
samen te werken en welke mechanismen
daarbij optreden. En het is ook gewoon
een goede weergave van het verloop van
enkele projecten die voor ons vakgebied
belangrijk zijn geweest.
Ad van der Meer
Het proefschrift is te downloaden van
de webstek //repository.tudelft.nl (en
dan zoeken op'Taming technology')
Geo-lnfo 2011-3 27
