Infographics Congres 2011
Verslag
000
Onder de bezielende leiding van Jan Bonjer - oud-hoofdredacteur van het Algemeen Dagblad - vond op
4 maart 2011 voor de vierde keer het Infographics Congres plaats in theater Figi te Zeist. De zaal was met
370 bezoekers, direct of indirect betrokken bij het vervaardigen van zowel statische als interactieve en
dynamische infographics, goed gevuld. De voordrachten waren kort en krachtig en uiteraard ruimschoots
gelardeerd met visuele voorbeelden. In de marge bood het congres ook plaats aan het uitreiken van de
BNO-NVJ-jaarprijzen en aan een'design-battle'tussen twee ontwerpers.
De knuppel werd meteen in het hoen
derhok gegooid door de Deense info-
graphics-ontwerper Gert Nielsen onder
de titel 'The ugly truth'. Nielsen bespeurt
een spanningsveld tussen schoonheid
en waarheid, waarbij de eerste te vaak
de overhand heeft. Te vaak worden
indrukwekkende visualisaties gebouwd
op gebrekkige data, waardoor weliswaar
een mooi plaatje ontstaat maar waarvan
de zogenaamde 'insight ratio' minimaal
is. Mooie vormgeving kan de waarheid
versluieren. Daarnaast stelt Nielsen,
dat veel visualisaties de werkelijkheid
'ontmenselijken'en daarmee verdoezelen.
Hij illustreerde dit met uiterst expliciete
filmpjes van bomaanslagen en zelfmoor
dacties. Een simpel kaartje met een stip
'hier gebeurde het' roept inderdaad min
der emotie op. Concluderend pleitte hij
ervoor om de complexe waarheid in niet
al te simpele beelden te vangen. Maar niet
de hele zaal schaarde zich achter de door
hem gekozen invalshoek.
Ook in de voordracht van Francien
Malecki speelden 'aanslagen' een grote
rol. Maar hier ging het om belastingaan
slagen, dus een stuk minder bloederig.
Kernpunt van haar betoog was, dat visuali
saties een belangrijke rol kunnen spelen
in het spelenderwijze communiceren van
(belasting)regelingen. Bij het invullen van
dit soort formulieren gaan een gebrekkige
motivatie, weerstand, angst om fouten
te maken en onzekerheid hand in hand.
Een en ander werd geïllustreerd met een
soms hilarisch verhaaltje over de fictieve
aanslag 'C02-belasting', waarvoor elke
burger zijn kamerplanten moet registre
ren. Door context te creëren, formulieren
minder'formulierig'te maken en in te
spelen op de zelfbedieningsmaatschap
pij neemt de weerstand en de angst om
fouten te maken af. Malecki noemde als
voorbeeld een teruggaveformulier waar
van de respons na vormgeving met foto's
en verhaaltjes steeg van 10% naar 70%!
Bas Broekhuizen, onderzoeker aan de
Universiteit Leiden presenteerde de eerste
resultaten van zijn onderzoek naar de
effectiviteit van interactieve infographics.
Centrale vraag daarin is: "Voegt interactie
iets toe aan effectiviteit?". Dat zijn onder
zoek nog maar net begonnen is, mag
blijken uit het feit, dat Broekhuizen nog
zoekt naar bevredigende definities van
de begrippen 'interactie' en 'effectiviteit' in
voorgaande. Echte resultaten zijn er dan
ook nog niet. Broekhuizen gaat uit van
het model zender - boodschap -'device'-
ontvanger (Fig. 1).
Hierbij spelen op boodschapniveau de
begrippen'representatie'en'manipulatie'
een grote rol. Op device-niveau gaat het
om 'input'en 'output', en 'interactie' is
belangrijk tussen device en ontvanger.
Hoewel interactieve infographics nog in
de minderheid zijn, verwacht hij een grote
vlucht in de toekomst. Het spanningsveld
tussen heldere simpele representatie (de
'Tufte benadering') enerzijds en'leuk'en
'betrokkenheid creëren'anderzijds gaat
daarin een grote rol spelen.
De ochtendsessie werd afgesloten door
een oude bekende op het Infographics
Congres, John Grimwade. Voor hem was
niet Nielsens'insight ratio'het belang
rijkste, maar de vraag "Will it make me
happy?" De iPad lijkt daarvoor het perfecte
vehikel te zijn met meer dan 7,3 miljoen
verkochte exemplaren in een kwartaal en
400.000 verschillende apps! Het religieuze
beeld van de nabije toekomst is dan
volgens Grimwade ook Mozes die van de
Djebel Musa afdaalt met in plaats van de
Tien Geboden twee iPads in z'n armen.
Dat was nog maar een van de vele aantrek
kelijke voorbeelden die hij de revue liet
passeren. Essentieel hiervoor is wel, dat
inhoud belangrijker blijft dan interactie.
Kernpunt hierbij is de data. Noch ontwer
pers, noch journalisten hebben hier goed
zicht op. Grimwade pleit dan ook voor een
'data police', een beroepsgroep die naast
de twee andere staat en de kwaliteit en vol
ledigheid van de data in de gaten houdt.
Model voor Interactieve Communicatie Bas Broekhuizen, 2011
representatie output
boodschap
Ëk
device
I
ontvanger
doel
manipulatie
input
doei
Fig. 7. Model interactieve communicatie (bron: Bas Broekhuizen).
22 Geo-lnfo 2011-4
