Kadastrale of topografische kaart?
ca.
Redactioneel Ferjan Ormeling
Cadastral map of the Netherlands
MENU
1
te
In de tentoonstellingsruimte die door het Nationaal Archief en
de KB gedeeld wordt in Den Haag worden belangrijke stukken
uit ons verleden getoond als'Verdieping van Nederland', en de
kaart van Krayenhoff maakt daar terecht deel van uit. Maar tot
mijn verbazing wordt die kaart gepresenteerd als kadastrale
kaart. In de Engelse caption staat dat de Cadastral Map of the
Netherlands dit jaar haar 200e verjaardag viert en dat Baron
Kraijenhoff van 1802-1811, gebaseerd op driehoeksmeting, een
complete kadastrale kaart van de Nederlanden vervaardigde.
Dat lijkt een vergissing van de vertaler, want in de Nederlandse
versie van het bijschrift wordt in het midden gelaten of het nu
wel of niet om een kadastrale kaart gaat. Maar wanneer men
op de website van het Kadaster (www.kadaster.nl) kijkt onder
Historie (er zijn vijf secties, namelijk'wat doen we','hoe werken
we','pers','brochures'en'historie') dan wordt daar alleen de
kadastrale kartering behandeld en worden zowel de topografi
sche kartering als Krayenhoff en zijn triangulatie doodgezwegen.
Pas wanneer men onder Wat doen we het trefwoord topografie
opzoekt, vindt men onder geschiedenis een overzicht over de
ontwikkeling van de Nederlandse topografische kartering.
Wat was waar (watwaswaar.nl), een site waaraan het Kadaster
ook meewerkt, stelt dat de Kadastrale Kaart uit 1832 de eerste
zeer gedetailleerde landsdekkende kaart van Nederland is,
opgebouwd uit meer dan 17.000 losse kaarten. Hier wordt de
suggestie gewekt dat het om een topografische seriekaart gaat,
en niet om losse bladen, met alleen perceelgrenzen als inhoud,
die je niet eens aan elkaar kunt leggen.
Verder wordt er op WatWasWaar een onderscheid gemaakt tussen
Militaire Kaarten (dat zijn volgens de hier gebruikte terminologie
kadasterkaarten aangevuld met topografische informatie uit het
veld) en Bonnebladen van het Kadaster. Eerst wordt gesuggereerd
dat die Bonnebladen de schaal 1:50 000 hebben, elders staat
gelukkig te vinden dat ze op de schaal 1:25 000 zijn. Maar dat het
hier allemaal topografische kaarten betreft, vervaardigd door de
Topografische Dienst en haar voorgangers staat nergens.
Bij al onze zorg om het cultureel erfgoed is het wellicht ook goed
als we deze roemruchte dienst die, volgens dezelfde website,
nu is opgegaan in de afdeling geo-informatie van het Kadaster,
wat meer in ere houden. Maar daarnaast is het zaak dat we ook
de gevestigde terminologie waarop onze beroepen zijn geba
seerd (en die bijvoorbeeld vastgelegd is in het Kartografisch
Woordenboek dat de Nederlandse Vereniging voor Kartografïe in
1990 heeft uitgegeven) handhaven, en in elk geval kadastrale en
topografische kaarten van elkaar blijven onderscheiden.
Ferjan Ormeling, redacteur
Nationaai
Archief
This year is the 200th anniversary of the 'Kadaster', the cadastral survey
©f the Netherlands. The Kadaster is the coliective name for the registry of
ÜflSt and properties in the Netherlands. In order to gather this
information, use was made of surveys that had been conducted
previously toy Cornells Kraijenhoff (1758-1840). Pram 1802 to 1811,
this multi-talented baron had compiled a complete cadastral map of the
Netherlands, using the principles of tngonometry. This was actually the
first uniform mapping of the territory of'the? Netherlands to be prepared
srnce the 16th-century maps drawn up tip Jacob van Deventer.
By determining the correct location of a large number of prominent
landmarks {mairtly church steeples), Kraaijenhoff was able to reveal the
errors contained in previous maps. From this we can see that, for
centuries, the Zuyder Zee. Wadden Islands $bdfie province of Overijssel
hid been drawn incorrectly on the map. The map showr here is a
copperplate engraving printed on eight pieces of silk, which together form
Geo-lnfo 2011-6 3
