Hoe dramatisch kun je huizenprijsstijgingen
weergeven?
Open Kaart
Trouw kopte 28-9-2011: 'Prijzen van koop
woningen sinds 2008 in vrije val'. Dat onder
werp roept bij iedereen vragen op als 'Dalen
de prijzen?' of 'Stijgen de prijzen minder dan
voorheen?' of 'Stijgen de prijzen misschien
zelfs minder dan de inflatie per jaar?' Dan is
het logisch om je voorpaginateksten 'Daling
minder sterk' en 'prijzen in vrije val' te
onderbouwen met een illustratie...
Maarten Boddaert (uitgever aardrijks
kunde en kartograaf): Na lang turen begin
ik enigszins te begrijpen wat er met deze
kaart wordt bedoeld, terwijl het artikel
zelf helder geschreven is. Liever had ik
het andersom gehad. Ik bekijk de kaart
en begrijp meteen de boodschap van het
artikel. Zo kan ik dit artikel overslaan en
een ander artikel lezen. In een kaart waar
vrijwel alle staafles omhoog lopen, denk je,
in tegenstelling tot de kop, juist aan forse
stijgingen van de huizenprijs. Inderdaad,
ten opzichte van 2005 zijn de prijzen flink
hoger! Trouw had dus ook, zij het minder
spectaculair, kunnen schrijven 'Ondanks
crisis huizen duurder dan zes jaar geleden'.
Een kaart met de huidige huizenprijs ten
opzichte van 2008 zou sterker zijn geweest.
Alle staafles hadden naar beneden
gehangen en waren waarschijnlijk ook nog
rood ingekleurd! Dat zou aansluiten bij de
strekking van het artikel en dan had ik een
ander artikel kunnen lezen.
Edward Mac Gillavry (adviseur kartografie
en geo-ICT): Sinds 1991 heeft Trouw een
naam hoog te houden als het om journalis
tieke kartografie gaat. Met een infographic
over de aardbeving in Roermond op de
voorpagina in april 1992, was Trouw boven
dien het eerste dagblad, dat infographics
een zo prominente rol gaf in de nieuws-
duiding (Zie Geo-Info 2004-3, pp.116-117).
Verwachtingsvol spreidde ik de krant 's och
tends op de ontbijttafel voor me uit, toen
ik deze kaart op de voorpagina zag staan.
Nota bene een thematische kaart in plaats
van de bijna obligate locatiekaarten die
je meestal in de krant tegenkomt. Uit het
pirttié
kaartbeeld en de titel alleen kon ik geen
wijs worden. De legenda leidde mij verder
in het moeras. Deze toont liggende staafles,
terwijl de kaart staande staafles bevat en
laat de lezer gissen naar de betekenis van
de kleuren. De cijfers in het artikel dreven
mij ten slotte tot wanhoop. Het CBS
(http://bit.ly/u4uiJa) biedt dezelfde cijfers
ook per COROP-gebied. Misschien toch
maar een choropleet de volgende keer?
Tjeerd Nijeholt (adviseur geo-informatie
en auteur 'Handboek Geo-visualisatie'):
Ik probeer met een opsomming duidelijk
te maken, dat er veel mis is met deze kaart
die geen kaart is.
De titel en de ondertitel zijn verwisseld
en verwarren daardoor enorm.
De legendatekst rept over prijzen, maar
het zijn prijsstijgingen.
Prijsstijgingen per drie jaar (2005-2008 en
2008-2011) zeggen de doelgroep weinig.
Deze hadden omgerekend moeten
worden naar stijgingen per jaar.
Stijgingen in de periode 2008-2011
hadden dezelfde kleur moeten heb
ben als die van 2005-2008. Immers,
ze geven dezelfde grootheid weer en
moeten visueel dus niet 'anders' worden
weergegeven. Er is een complexiteit aan
toegevoegd die niet bestaat.
De grijze hulplijntjes bij de grafieken
leiden af, zijn niet functioneel. Immers,
er staan al getallen bij elke staaf, dus
moeten ze weg.
De grafiekjes op een kaart van Nederland
plaatsen bemoeilijkt de vergelijking
tussen steden.
De kaart onder de grafieken suggereert
een geografisch verklaarbaar, continu
verschijnsel dat er niet is.
De alternatieve versie hieronder maakt het
trekken van conclusies wel mogelijk én
plezierig. Dat is toch het hoogste doel van
een illustratie? Inzicht bieden in patronen en
uitschieters?
Frédérik Ruys (information designer voor
onder andere VPRO's 'Nederland van Boven'):
Charles Blow, een bewonderenswaardige
collega bij de New York Times, vertelde me
ooit, dat we in ons creatieve leven 5000 mis
lukte ontwerpen afleveren: "Een wetma
tigheid waaraan niet valt te ontkomen."
Enigszins verontrust schatte ik in, dat ik
grofweg nog zo'n 2000 misbaksels te gaan
had! Een van de afspraken die ik met mezelf
heb gemaakt om een misbaksel te voorko
men luidt: 'Plaats nooit staafdiagrammen op
een kaart.' Ik ken geen voorbeeld waarin dit
goed uitpakt. Dit geldt ook hier. Ligt de voet
van de grafiek in Amsterdam, torent de top
met bijbehorend percentage hoog boven
Vlieland uit, om over de diagrammen in de
Noordzee maar niet te spreken! Het gevolg
zijn kunstgrepen als het toevoegen van ver-
wijslijntjes van de stippen voor plaatsaan
duidingen naar de grafieken. Dat staat nog
los van het feit, dat er twee indexaties zijn
gebruikt. Indien uitsluitend het prijsverschil
was afgebeeld, dan volstond een staafdia
gram per woonplaats en was het resultaat
minder verwarrend.
Geo-Info 2011-12 21