Vreemde kaarten
Column Prof. dr. Menno-Jan Kraak
Een interessant tijdverdrijf is het om af en toe internet af te
struinen op zoek naar vreemde kaarten. Daarbij bedoel ik niet het
maken van een leunstoelreis met Google Earth of Bing Maps, want
die kaarten zijn zo'gewoon'. Bovendien omvat mijn definitie van
vreemd ook een goed ontwerp. Wel is er steeds meer aanbod van
interessante kaarten op het web. Kranten en televisie verwijzen
regelmatig naar interactieve kaarten. De onlangs door de VPRO
uitgezonden serie'Nederland van Boven'is hiervan een mooi
voorbeeld. Maar voor een echt goed en innovatief doordacht
interactief kaartontwerp ga je naar de website van de New York
Times. Hier zijn over tal van onderwerpen hoogstandjes van
kartografie te vinden. Voorbeelden zijn interactieve kaarten met
tijdlijn en animatiemogelijkheden van Immigration Explorer,
Homicide New York City en South California Wildfires. Speciaal
wil ik'How Manhattan's Grid Grew'noemen. Deze kaarten zijn
gemaakt naar aanleiding van een tentoonstelling over'The
greatest grid: the masterplan of Manhattan; te zien in het'Museum
of the city of New York'. Oude en nieuwe kaarten gaan vlekkeloos
in elkaar over en animaties van de uitbreiding van het stratenplan
zijn te bedienen. Hier zijn webtechnologie en kaartontwerp totaal
geïntegreerd.
Wat zijn vreemde kaarten? Het begint al met de term vreemd. Dit
is niet direct een meetbare term. Maar dat is het aardige van een
column: daarin zit wat meer vrijheid dan in de rest van ons blad.
Vreemd staat voor een bijzonder ontwerp en/of een bijzonder
onderwerp. Bij een ontwerp denk ik bijvoorbeeld aan de creatieve
toepassing van ongebruikelijke kaartprojecties, kaarttypen als
anamorfoses, vervormde kaarten in spotprenten, of kaarten met
exotische kleurstellingen. Kortom kaarten die opvallen, kaarten
die de aandacht trekken. Bij vreemde onderwerpen kan worden
gedacht aan twitter- of facebookrelaties, flitspalen, plaatsen met
meisjesnamen, het stemgedrag bij het Eurosongfestival, en allerlei
onderwerpen die via crowd sourcing in beeld worden gebracht.
Terug naar vreemde kaarten. Waar vind je die op het net? Er zijn
verschillende bloggers die deze kaarten verzamelen. Het blog
van Frank Jacobs is al sinds 2006 een bron van merkwaardige
kartografische producten. Van dit blog, vreemd genoeg 'strange
maps'(http://bigthink.com/blogs/strange-maps) genaamd, zijn
enkele jaren geleden de hoogtepunten zelfs vastgelegd op papier.
En in een boek met dezelfde titel uitgegeven door Penguin. Het
fraaie van het web is datje via die blogs weer bij gerelateerde
blogs kunt uitkomen en zo een grote diversiteit van vreemde
kaarten kunt bekijken. Zoveel dat er eigenlijk geen tijd is om ze
allemaal te bestuderen. Ook het papieren boek profiteert van het
web. Bekijk je het eerdergenoemde boek bij een van de grote
online boekverkopers, dan krijg je namelijk ook vergelijkbare
boeken te zien. En dan blijken er tientallen boeken over vreemde
kaarten te bestaan.
Maar wat als je vreemde kaarten uiten/of over Nederland wilt
zien? Dan wordt het wat lastiger. Ik ken geen websites/blogs in
Nederland die vreemde kaarten sparen. Maar dat kan natuurlijk
aan mij liggen. Wel is er het National Report dat als het Geo-
Info nummer 6 van vorig jaar is gemaakt voor de International
Cartographic Association. Sommige kaarten vallen wel in de
categorie'vreemd; maar de meeste zijn vrij normaal. Eigenlijk zou
ik wel eens willen weten: maken, hebben of kennen de lezers van
ons blad vreemde kaarten? f
Prof. dr. Menno-Jan Kraak
ITC International Institute ofGeo-Information Science and Earth
Observation
Department of Geo-information Processing
E-mail: kraak@itc.nl
Over vreemd gesproken: onlangs kwam ik ook enkele interessante
definities van de kaart tegen in een column van BertVermeij in
het eerste nummer van GIS magazine van dit jaar. Ik weet niet
of dit gebruikelijk is, maar ik wil toch even uit die column citeren.
Bert omschrijft onder meer hoe in de managementwereld de
kaart wordt omschreven: een ruimtelijk risicodiagram, natuurlijk
bronnenregister, en matrix van geordende geografische
mogelijkheden. Interessant hoe van buitenaf naar je vak wordt
gekeken - soms trouwens erg verfrissend.
8 Geo-lnfo 2012-3
