HE /WEÉRT
Intensief
De vervaardiging van
natuurgetrouwe kaarten is
behoorlijk bewerkelijk
Wie bepaalt of een legenda
nodig is?
mo
(.jürfnJriu
•gsèr flJ"
Fig. 2 Fragment van de kaart Flollandia, van Willem Janszoon (Blaeu) uit 1604
alleen die informatie aanhouden die voor
het beantwoorden aan dat doel nodig is. De
rest heeft hij weggelaten.
gebruikte symbolen waarmee die situatie is
opgebouwd. Dat gaat zowel voor oude als
voor moderne kaarten op.
sen. In Ortelius'Theatrum Orbis Terrarum'
(1570) vinden we alleen op de kaarten van
Vlaanderen, Münsterland en Silezië kleine
legenda's die elk de symbolen verklaren
voor dezelfde soorten objecten (dorpen,
steden, kloosters en burchten). Daar blijkt al
uit dat hij wel degelijk reden had voor het
opnemen van legenda's op iedere kaart.
Ze waren namelijk allemaal van andere
auteurs afkomstig en dus in verschillende
stijlen uitgevoerd. Daardoor hanteerde hij
op zijn verschillende kaarten afwijkende
symbolen voor diezelfde begrippen.
Door het fraaie uniforme handschrift in
'Mercator's Atlas'(1595) was het kaartbeeld
duidelijker. Andere reden hiervoor was dat
hij steeds dezelfde symbolen gebruikte.
Hij verklaarde die symbolen echter niet,
hoewel hij toch prachtige kadertjes tot zijn
beschikking had. Die benutte hij echter
voor aangeduide plaatsen met cijfers om
namen aan te geven. Of zijn symbolen
spraken voor zichzelf (zoals bossen, brug-
De vervaardiging van natuurgetrouwe
kaarten is behoorlijk bewerkelijk. Derge
lijke kaarten zoals die van Ving boons (zie
fig.1) kosten veel productietijd. En hoe
natuurgetrouw Mercator's kaarten met
hun weergave van
rivieren en bergen,
bossen en steden
ook waren, op een
gegeven moment
beseft men toch dat tekentijd kan worden
bespaard. Groepering van vergelijkbare
objecten tot categorieën en de weergave
van alle objecten uit zo'n categorie met
hetzelfde symbool bevestigen dit. Er treedt
dus symbolisatie op. Dat werkt zolang het
beoogde publiek de gekarteerde situ
atie herkent of kan duiden. Dus ook de
Wellicht hebben we moeite met de hydro
grafische informatie op de kaart getiteld
'Hollandia'van Willem Janszoon (Blaeu)
uit 1604 (zie fig. 2). Maar het eigentijdse
publiek dat deze
kaart kocht, wist
waarschijnlijk dat
die symbolen voor
bakens, tonnen,
kapen en ankerplaatsen stonden. Door de
huisjes op het eiland Griend was zicht
baar dat het eiland toen nog permanent
bewoond was. Daarom was er toen voor
deze kaart nog geen legenda nodig.
Gerard Mercator en Abraham Ortelius
gebruikten geen legenda's in hun atlas-
Geo-lnfo 2012-3 21
