Grafometer als 'pijlkompas' in Tussen Kunst en Kitsch
Slot
Literatuur
Afb.2. In zijn brieven tekende Van Gogh geen landmeters, wel aardappeleters (www.news.bbc.co.uk).
Afbs. Een van de vele zelfportretten van Van Gogh,
deze uit 1889 met verbonden oor.
op dezelfde condities zou leveren. Eerst had
hij bezwaar, maar toen heeft hij zijn voor
raad eens nagegaan en heb ik een schikking
gemaakt met hem als bovenstaand.'
De relatie bleef bestaan. Vanuit Hoogeveen
schreef Vincent op 11 of 12 september 1883
aan Theo (brief 385): 'Te s'Hage is alles goed
afgeloopen. Aan 't station kwam die land
meter mij nog opzoeken.' In een volgende
brief aan zijn broer van 28 september (brief
391) komt de landmeter weer voor, zij het
indirect: 'Zoo is het met Furnee (datisde
vader van dien landmeter) ook, ik heb zijn
verzekering dat hij mij vertrouwde maar ik zit
er mee dat ik hem meestal contant betaalde
als antecedent-en zie geen reden dat te ver
anderen daar ik anders schijn te veranderen
van handelwijs en het misschien de vriend
schap influenceert.Op 26 november 1883
pent Vincent vanuit Nieuw-Amsterdam aan
Theo (brief 407): 'Gisteren berigt dat Furnee
doorzijn laatste examen is en nu weer zijn
handen vrij heeft om door te gaan met zijn
begonnen schilderen.'S/anwege een onver
wachts vertrek van landmeter Furnée naar
Nederlands-lndië schrijft Vincent hemzelf
vanuit Nuenen rond 10 januari i884:'Wef
doet mij zoo veel genoegen dat ge warm
blijft voor het schilderen en ikgeloofdatop
conditie van volhouden gij het een heel eind
kunt brengen. Juist ook omdat gij in Uw vak
toch altijd veel buiten moet zijn.' Bosoeki in
Oost-Java werd zijn standplaats.Terug in
Den Haag overleed hij al op 12 juni 1897,
aldus het Nederlands Patriciaat van 1992.
Furnée komt niet voor in de databank
met kunstenaars van het Rijksbureau voor
Kunsthistorische Documentatie. 'Maarjuist
met zijn landmetersvak kan hij het teekenen
heel best vereenigen m.i.' blijft een mooie
zin van Vincent van Gogh...
Een heel mooie zin óver Van Gogh is die
van Bertus Aafjes: 'Vincent behandelde
zijn onderwerpen bijna met de kinderlijke
natuurgetrouwheid waarmee een topo-
graaf zijn onderwerpen in kaart brengt.' f
'Brieven Van Gogh compleet digitaal', in:
e-data &research (kwartaalblad DANS),
december 2009
Van der Schans, R. Een kleine reis in het land
van het betere inzicht: Van Gogh, Klee en de
landmeter, in: NGT Geodesia 1990-12, p. 549-552.
Aafjes, B. De wereld is een wonder, Amster
dam 1959 (hoofdstuk Arles).
'Dit is een pijlkompas uit 1790, dat door
landmeters werd gebruikt. Het kompas is
niet alleen gedateerd, maar zelfs gesig
neerd door Goudien, een bekende Franse
instrumentenmaker, die ook wel klok-
ken maakte. Het is een mooi authentiek
instrument, met de originele eikenhouten
doos. De grootvader van de eigenaresse
was architect, maar de familie had geen
idee waar dit instrument toe diende.'
Dat staat op www.cultuurgids.avro.nl over
de uitzending van Tussen Kunst en Kitsch
van 4 april 2012 vanuit de Markiezenhof
in Bergen op Zoom. Fred Kats legde de
werking van het instrument goed uit,
maar corrigeerde de hem toegespeelde
benaming niet in grafometer of halve
cirkel. ('Je kunt er peilingen mee doen;
zo betitelde hij hoekmeten maar.)
De Rotterdamse expert in klokken en
instrumenten taxeerde de waarde op
wel 4500, vast vanwege het feit dat het
pijlkompas door Goudien is gesigneerd
en gedateerd.
(Adri den Boer)
'r.l..
.VI .1 "fll '"T "«-i— -■
iWl ri U H-
|-« 1
r. -
j- *- -
i
Geo-lnfo 2012-5 5
