Een 'rondje om de kerk' in Amsterdam?
Open Kaart
Enkele jaren terug was de Gordiaanse knoop
in de CAO-onderhandelingen van treinma
chinisten terug te leiden tot het'rondje om
de kerk'. Zou dit de inspiratie zijn geweest
voor het ontwerp van de applicatie"Metro
Amsterdam" (http://www.infomaps.nl/
metro_amsterdam_UK.html) van het bedrijf
Infomaps of toch de concentrische ringen
van de Amsterdamse grachtengordel?
Edward Mac Gillavry (adviseur kartografie
en geo-ICT): Bij het zien van deze kaart
besefte ik ineens hoe opmerkelijk het
is, dat de huidige GVB-metrokaart van
Amsterdam (ontworpen door het bureau
Mijksenaar) een geografisch correcte
referentiekaart toont. Doorgaans is deze
op openbaarvervoerskaarten juist sterk
gestileerd. Zo worden op de metrokaart
van Londen sinds Becks ontwerp slechts
hoeken van 45 en 90 graden gebruikt, wat
de Theems een vervormde rivierloop geeft.
Toch werkt dit niet vervreemdend, omdat
ook in het thema - de metrolijnen - deze
stilistische beperking wordt gebruikt. In
deze nieuwe kaart van het Amsterdamse
metronet is de cirkelvorm tot in het kleinste
detail doorgevoerd: van de havenbekkens
in de referentiekaart tot in de cirkelvorm
van de metrostations. Hier gaat de
ontwerper echter over de schreef: open
cirkels worden doorgaans alleen gebruikt
om overstapstations aan te duiden. Wat is
bovendien het nut van de informatie, datje
op Nieuwmarkt kan overstappen tussen de
lijnen 50,53 en 54? Kortom: de cirkel is een
prachtige vinding voor de referentiekaart,
maar voor de vormgeving van het thema
moet de ontwerper dichter bij de gangbare
symbolisatie van openbaarvervoerskaarten
blijven.
Tjeerd Nijeholt (adviseur geo-informatie
en auteur 'Handboek Geo-visualisatie'): De
bijbehorende iPhone-app vond ik (nog?)
niet zo prettig. De kaart zelf is een mooi
samenspel tussen grafisch ontwerp en
kartografie. Deze kaart toont, dat die twee
prachtig en tevreden naast elkaar kunnen
liggen. Het i6e-eeuwse besluit om Amster
dam planmatig te voorzien van concen-
Afbeelding 1: de metrokaart van Amsterdam door
Infomaps
trische grachtengordels is niet alleen de
belangrijkste reden waarom Amsterdam
op de Werelderfgoedlijst van Unesco staat,
maar ook de oorzaak van de schoonheid
van deze kaart. De vraag of de grachten
gordel, of juist het ontwerp van de kaart nu
zo uniek is, doet niet ter zake. De vormge-
ver/kartograaf heeft zich hier maximaal op
gefixeerd: iedereen - toerist of Nederlander
- herkent de kaart zo direct. Eenvoud en
een prachtige visuele hiërarchie doen de
rest, ook op een scherm met weinig pixels
een aantrekkelijke en informatieve kaart!
Maarten Boddaert (uitgever aardrijkskunde
en kartograaf): Op het eerste gezicht oogt
de kaart aantrekkelijk. Hoe langer ik echter
kijk, hoe meer elementen mij storen.
Waarom staat het IJ er zo opvallend op?
De witte, bebouwde kommen wekken de
suggestie dat Amsterdam Zuidoost en
Amstelveen onbewoond zijn. Schiphol,
Nieuw Vennep en Hoofddorp lijken aan
Amsterdam vast te zitten. De Noord-
Zuidlijn lijkt al lang voltooid te zijn. Het
taalgebruik is niet consequent: N-O-Z-W
in het Nederlands en de kop links in het
Engels. De kop rechtsboven vind ik ronduit
lelijk. De achtergrondkaart zal niet helpen
om de weg te vinden in Amsterdam, maar
voor het gebruik in de metro is in elk
geval wel duidelijk hoe de haltes heten en
hoe ze op elkaar aangesloten zijn. Dat is
Afbeelding 2: de huidige metrokaart van Amster
dam door Mijksenaar
natuurlijk het belangrijkst. Dit is echter bij
het Amsterdamse metronet met slechts vijf
lijnen ook niet erg ingewikkeld om in kaart
te brengen...
Frédérik Ruys (information designer voor
onder andere VPRO's 'Nederland van Bovenj:
Amsterdammers zien de stad graag als
centrum van de wereld. Dit egocentrisme
is prachtig verbeeld in deze metrokaart:
Amsterdam als middelpunt van het open
baar vervoer, waarbij alles buiten de stads-
ring vervaagt. Parijzenaars hadden hier in
het verleden ook een handje van, maar
met het verschil dat Frankrijk daarom ook
maar een gecentraliseerd netwerk uitrolde:
alle auto-en spoorwegen leidden naar de
hoofdstad.'Le Grand Contournement'(een
wegennet waarbij verkeer ver buiten Parijs
wordt omgeleid) is dan ook iets van de
laatste decennia. Met andere woorden; de
met veel zorg vervaardigde metrokaart van
Erik Hammink is meer gekozen vanwege de
vorm, dan vanwege de functie. Want hoe
vaak is het Centraal Station daadwerkelijk
de herkomst (of bestemming) van een
reis? Is het daarom niet een idee om een
dynamische, gecentreerde ov-kaart te
ontwikkelen, die het middelpunt aanpast
aan de locatie van de gebruiker? Per slot
van rekening zijn we allemaal egocentrisch
als het op navigeren aankomt, niet alleen
Amsterdammers!
Geo-lnfo 2012-6 21
