Middag van de European Surveyor
in Brussel
Verslag
Op 5 maart 2012 werd in Brussel de 500ste verjaardag van Mercator herdacht door een themamiddag met
als titel: Day of the European Surveyor and Geolnformation. Deze middag werd georganiseerd door het
CLGE, de groep van Europese landmeters, Comité de Liaison des Géomètre Européens in de Koninklijke
Militaire School in Brussel. Ook aanwezig waren Godfried Barnasconi, namens Raad van Bestuur en
Peter Hoogwerf, als voorzitter GIN.
Na welkomstwoorden van generaal-
majoor ir. Harry Vindevogel, commandant
en rector van de Koninklijke Militaire
School en Axel Annaert, vice-voorzitter
van de Belgische Orde van Landmeters-
Experten, werd de opening verricht door
de heren Jean-Yves Pirlot, CLGE presi
dent, CheeHai Teo, FIG president Anders
Rhodin, general manager Survey Division
van Trimble, was op het laatste moment
verhinderd en werd vertegenwoordigd
door een directe collega van Trimble. Door
ieder een kort woord tot de ruim 280 aan
wezigen te richten. Vindevogel sprak
over de belangrijke rol welke landmeters
spelen in de maatschappij. Standaarden
zijn daarbij van wezenlijk belang. Mercator
deed dat in de i6de eeuw al, dus ook in dat
opzicht kan hij al als voorbeeld dienen.
Pirlot verwees naar de Code of Conduct
waarin Europese afspraken zijn verwoord
om zonder landsgrenzen bezig te kunnen
zijn. Het congres was ook live via internet
te volgen. Teo benoemde 3xMen3xP,
measure, model, manage, places, people
en planet.
Eerste spreker was Carlo des Dorides,
executive director of the European GNSS
Agency (GSA). Hij benadrukte de nood
zaak tot samenwerking. Gallileo zal in 2015
operationeel zijn met 40 satellieten.
Er volgde een academisch deel met
3 sprekers.
De inleiding van prof. dr. ir. Etienne Rooms
had als titel: Mercator als exponent van
zijn tijd in de Nederlanden en in Europa.
Spreker leidde ons door de geschiedenis.
Frankrijk tegen Duitsland, koningen tegen
steden. Waar het om ging was om macht
te concentreren. Dit werd zo ver doorge
voerd dat er ook strategische huwelijken
werden voltrokken. Men keek over heel
CLGE-president Pilot en secretaris-generaal CLGE
Michelle Camilleri op 5 maart (www.fig.net)
Europa en had dus behoefte aan kaarten.
Prof. dr. Philippe De Mayer vertaalde deze
geschiedenis naar het leven van Mercator:
Mercator, zijn leven, zijn werk. Mercator,
geboren op 5 maart 1512 in Ruppelmonde.
Voor landmeters is speciaal te noemen zijn
Flandriae Description, een kaart uit 1540
die voor die tijd een ongekende nauw
keurigheid bezat. Geen schets maar op
schaal. Er werden in die tijd geen atlassen
uitgegeven, alle bladen op eenzelfde
formaat, maar mapbooks. Losse verzame
lingen kaarten op verschillende formaten
bij elkaar uitgebracht.
Dr. Dipl. Ing. Jens Riecken sloot dit deel af
met Mercator en de huidige uitdagingen
voor de Europese landmeter. Data is
nu geïntegreerd in applicaties en geen
doel meer op zich. Opvallende uitspraak:
"coordinates are fixed" is vaak gehoord.
Zijn antwoord daarop: no they aren't.
Hiermee gaf spreker aan dat het publiek
in de huidige mobile devices de coördi
naat als absoluut punt aannemen. En dat
er daarmee geen ruimte meer is in de
interpretatie van metingen.
Na 18 uur sloot Jean-Yves Pirlot de bijeen
komst met de oproep om in de verschil
lende landen dit jaar uitgebreid aandacht
te besteden aan Mercator. Bij ons uiter
aard bekend van zijn projectie. Mercator
paste als eerste projectie zonder hoek-
vervorming toe. Het is onmogelijk om het
bolvormige oppervlak van de aarde op
een plat vlak af te beelden, te projecteren,
zonder dat er vervormingen optreden.
Op vier manieren kan het kaartbeeld ver
vormd zijn: wat betreft oppervlakte, vorm,
hoek en afstand. Een kaart in een plat vlak
kan slechts één van deze eigenschappen
tegelijk correct afbeelden. Als bijvoor
beeld een kaart oppervlaktegetrouw is,
betekent dit dat alle oppervlakten op
de kaart dezelfde verhouding hebben
met de werkelijkheid. De vormen en
afstanden kunnen dan niet overeenkom
stig de werkelijkheid zijn. De kadastrale
kaart is hier een voorbeeld van. Mercator
wilde zijn kaart geschikt maken voor de
zeevaart. Het was daarom belangrijk dat
de kompasrichtingen op de kaart met de
werkelijkheid overeenstemden, er moest
dus gebruikgemaakt worden van een
hoekgetrouwe projectie. Het grootste
nadeel van zo'n projectie is dat er naar de
polen toe enorme vergrotingen optreden.
Hoe dichter je bij de polen komt, hoe
groter de schaal. De polen zelf kunnen
niet eens worden afgebeeld. Het beoogde
praktische voordeel van deze projectie
heeft er toe geleid dat die steeds meer
werd toegepast. De projectie wordt naar
hem de Mercatorprojectie genoemd.
Klaas van der Hoek
14 Geo-lnfo 2012-7
