"De boer, zijn grond
en het Kadaster" in WOII
Be boer, jijn gronti en fjet &abaster
"In de wachtkamer van het Provinciehuis te Assen hangen enige kaarten van Drenthe. Op de oudste,
(ik citeer uit het hoofd), die van 1850, staat het toenmalig wegennet; slechts weinige strepen de
voornaamste plaatsen verbindend. De tweede, 1880, heeft er iets meer. Dan 1900,1920,1940; een druk
lijnenspel. Het is aardig daarnaar te kijken, de ontwikkeling te zien."
Weg langs Kadaster
Geen goedgeteekende kaart
aan boerenmuur"
Adri den Boer, redacteur
Zo startte de oud-Bewaarder der Hypothe
ken en van het Kadaster mr. J. Best in Sibbe,
maandblad van het Nederlandsch Verbond
voor Sibbekunde van 15 juli 1944 zijn niet-
geïllustreerde artikel 'De boer, zijn grond
en het Kadaster'(pagina's 258 en 259)-
Zijn pleidooi daarin voor kadastrale boer
derijen kaarten paste in de NSB-ideologie
van bloed en bodem, als intussen Drents
burgemeester kende hij het provinciehuis
goed. (Er huisde sinds 1940 geen Commis
saris der Koningin meer in, maar ook weer
niet een 'des Führers', als overall afficheerde
deze leider zich als de Commissaris der
Provincie.) Best werd in 1912 aspirant
landmeter van
het Kadaster, in
1916 landmeter
en hij behaalde
zijn doctoraal
Nederlands Recht in 1927. In nummer
2010-4 van het tijdschrift De Hollandse
Cirkel schreef Zacharias Klaasseal kort
over Best in zijn artikel 'Wel en wee van
Kadaster-landmeters': 'Landmeter J. Best
werd in 1929 bewaarder. In de Tweede
Wereldoorlog werd hij burgemeester van
Emmen. Per 31-8-1943 werd hij ontslagen
met verval van alle rechten. In 1948 werd
hij gezuiverd door de Zuiveringscommis
sie; naar ik hoop van alle blaam, maar het
register zwijgt daarover.' Een voetnoot
daarbij was: 'Mr. J. Best was burgemeester
van 1943-1945- 'De doopsgezinde Best komt
uitzijn redevoeringen en brieven naar voren
als een nationaal-socialistische idealist,
die het beste met Emmen voor had', aldus
www.historisch-emmen.nl.'Dat Best na zijn
benoeming door de Rijkscommissaris op
23 augustus 1943 nog in 1944 als burge
meester over het Kadaster schreef, en zelfs
een request met een volkse taakuitbreiding
indiende, kwam nog niet aan de orde.
Van na de gloriejaren van Best bevat
het Gemeentearchief Emmen een fraaie
affiche van een vroege city-marketing:
"Emmen. Een dorp dat een 'Amerikaanse'
vlucht neemt". Dit drukwerk prijkt zelfs
op www.historisch-emmen.nl. In Sibbe
van 1944 schreef Best juist: 'Alleen het
moderne, het Amerikanisme, stelt er geen
prijs op te weten hoe het vroeger was.
Helaas, ik kwam op vele boerderijen, erf
goederen soms
van geslacht op
geslacht, maar
nergens vond ik
een mooie prent
of goedgeteekende kaart tegen de muur,
waarop den boerderij in zijn ontstaan
was weergegeven. Zijn onze boeren dan
Amerikanen in hun hart? Gelukkig niet!
Maar steedsche, moderne, vooral moderne
wancultuur heeft den goeden smaak ook
Afb. 7 Installatie van mr. Best door de Commis
saris van Drenthe in 1943. Deze dr. Bouma was
zijn voorganger als burgemeester van Emmen
en verschoot in 1941 van ARP- in NSB-kleur
(GemeenteArchief Emmen).
bij vele boeren bedorven. En de Over
heid, zelve "modern", trok zich daar niets
van aan. Naar mijn overtuiging behoeft
men slechts weinig woorden te spreken,
behoeft de Overheid slechts weinig te
doen, en terstond zal de overgroote
meerderheid der boeren met groote
belangstelling luisteren en volgen, wan-
In de 'Wachtkamer van het Provinciehuis te AsSen hangen «enige kaarten van
Drenthe. Ze sijn even groot «i> op dezelfde wij^e Ingelijst
Op de oudste, {ik citeer uit het hoofd), die van 1850, staat het toenmalig wegennet,
slechts weinige strepen de voornaamste plaatsen verbindend.
Dé tweede, 1880. heeft ct icta meer.
Dan 1400, 1920, 1440, een druk IIJnenspeL Het ia aardig daarnaar te kijken, de
tmtwikleding te aicn.
Afb. 3 De kop van het Sibbe-artikel van 1944 in het toen als nationaal-socialistisch geziene gothische
lettertype (www.kranten.kb.nl).
20 Geo-Info 2012-7
