f
5f
Leidse hoogleraren Wiskunde 1575-1975
1
Boekbespreking
jieraren Wiskunde 1575-1975
Kal
Genitvan Dijk
Universiteit Loden
V
L f
Gerrit van Dijk, Leidse hoogleraren Wis
kunde 1575-1975, Universiteit Leiden 2011,
72 blz., ISBN 978 90 81720113, verkrijg
baar in Museum Boerhaave
Prof. dr. Gerrit van Dijk, met emeritaat sinds
2004, vroeg zich al geruime tijd af wie zijn
voorgangers waren geweest als hoogle-
raarWiskunde aan de Leidse universiteit.
Dat leidde tot dit mooie boekje, uitgegeven
door Mathematisch Instituut van deze uni
versiteit en in dat instituut tot een portret
tengalerij. Het boekje doet daar dus tevens
dienst als achtergrondinformatie. Er staat
een volledige pdf van het werk op
www.math.leidenuniv.nl/docs/. Aanbevolen!
Wel 42 hoogleraren en lectoren staan
beschreven, zoveel mogelijk ook afge
beeld en vaak met ook een oordeel over
hun prestaties.
Al bij Rudolph Snellius staat een foto van de
plek aan de Douzastraat waar hij met ook
zoon Willebrord woonde èn van de daar
door het LG Snellius geplaatste plaquette.
(Al is het nog steeds niet op een eigentijdse
wijze digitaal terug te vinden: Herman Quee
publiceerde hierover in Geo-lnfo 2006-1,
p. 19.) De laatstgenoemde Snellius komt
ook zelf uitgebreid aan de orde, inclusief
dat hij zo vaak is vernoemd in schepen,
straten en scholen.'In 1940 werd door
geodesiestudenten in Delft een Landmeet
kundig Gezelschap naar Snellius vernoemd.
Eind 2005 werd dit opgeheven. Er is nog
een Oud-ledenvereniging LG. Snellius
(www.oudleden.snelIius.tudelft.nl.)', zo staat
er volledig. Het befaamde grote kwadrant,
nu in museum Boerhaave, komt ook aan bod
en afgebeeld is de replica daarvan bij het
Mathematisch Instituut (en na analoog zoe
ken bleek het: zoals ook in Geo-lnfo 2005-11,
p. 539). Zelfs komt aan de orde bij de latere
Christiaan Melder:'Bekend is dat hij een
kijkertje aanbracht op het grote kwadrant
van Snellius. Golius werkte nog met het
vizier alleen.'Bij de bronnen over Willebrord
Snellius staan niet alleen de publicaties van
Haasbroek en De Wreede, maar ook de web
stek geodesie.woelmuis.nl van Aat Visser!
Gememoreerd wordt uiteraard de ingeni
eursschool, waar'militaire ingenieurs en
land meters'werden opgeleid. Op 16 januari
1610 meldden de notulen van de Curatoren
dat prins Maurits het 'goedgevonden had
dat in de Universiteyt alhyer zoude worden
gedoceert in goeder duytscher tale de telconste
endelandmeten...'. Deze school kende geen
professoren, maar lectoren vanwege dat
doceren in het Nederlands. Van Ludolf van
Ceulen wordt niet alleen zijn grafsteen met
het getal pi in 35 decimalen genoemd, maar
eveneens zijn boek'Tafelen voor de land-
meesters'en daar bedoelden ze toen nog
geen eten mee. Zie voor het eerstgenoemde
ook 'Pi in de Pieterskerk en de UB te Leiden'
in Geodesia 2000-10, p. 469/470 (wel modern
terug te vinden in de tijdschriftendatabank
op www.hollandsecirkel.nl).
De presentie van de befaamde Van
Schooten's moet allicht hier ook worden
gememoreerd. Dat een oordeel over
de heren niet wordt geschuwd blijkt
bijvoorbeeld bij waterstaatsadviseur
Johannes Lulofs (1711-1768), ook een
van de eerste leden van de Hollandsche
Maatschappij der Wetenschappen/Hij was
geen groot licht. Otterspeer omschrijft
hem als een uiterst beperkte geest,
een zelfingenomen provinciaal en een
dwangmatige roddelaar', aldus Van Dijk
(en W. Otterspeer is met'Groepsportret
met dame'de geschiedschrijver van de
universiteit). Een Amsterdamse wiskunde-
hoogleraar kwam, zij het onder Leienaar
Speijert van der Eijk, toch in het boekje:
de J.H. van Swinden van het metrieke
stelsel. De Jood Jacob van Gelder had in
1795 financiële problemen:'Daar kwam
verandering in toen hij, op aanbeveling
van Van Swinden, door luitenant-kolonel
der genie C.R.T. Kraijenhoff in dienst werd
genomen bij het in kaart brengen van
de Bataafse Republiek.'Ook hij werd ten
slotte in Leiden hoogleraar in de Wiskunde.
Deze bespreking is kritiekloos: het is een
prachtboekje, zie de webstek, al zie je
daarop niet dat het nog een hard kaft
heeft ook! Dat fenomeen van een nieuwe
portrettengalerij in het Snellius Gebouw
in het Bioscience park in Leiden is ook al
mooi.
Adri den Boer
Geo-lnfo 2012-7 31
