Antieke ijkklok herplaatst
in Delfts Geodesiegebouw
Verslag
Donderdag 24 mei 2012 is de Strasser Rhodeklok nummer 233 herplaatst op zijn plek van voor 1975 in het
oude Geodesiegebouw in Delft. Dr. ir. Herman Quee, die daar van 1964-1971 studeerde, hield als voorzitter
van de stichting De Hollandse Cirkel een toespraak. De klok werd naar suggestie van deze stichting
door het Depot Academisch Erfgoed TUDelft in bruikleen gegeven aan DUWO, de gebruiker van het
monumentale pand van de Rijksgebouwendienst.
'Gouden Kalf'ook te zien
Strasser Kohdc
S[ie i ali 1 1Prilïisiti lis - Penile !u li féii
Afb. 7 Kmntenadvertentie (www.watch-wiki.org)
Er waren ruim 10 geïnteresseerden voor
technisch erfgoed bijeenOpgesteld rond
één van de pijlers in het oude gebouw
faculteit geodesie te Delft. De klok prijkte
daar weer net zo tegen zoals tot het vertrek
van de faculteit geodesie in 1975. Spreker
opende met de historie van de klok een
'bijster ingewikkelde geschiedenis te
noemen'. Het in 1895 gebouwde 'Mekka van
de Geodesie'was ookeen centrum voor
tijdmeting. Voor twee domeinen van het
geodetisch vakgebied was die van belang:
voor zwaartekrachtsmetingen en voor
astronomische geodesie. In 1901 bestelde
de Rijkscommissie voor Graad meting
en Waterpassing de Strasser Rhode
klok nummer 227, die pas in 1904vanuit
Glashütte bij Dresden (D) werd geleverd en
in de context nimmer goed functioneerde.
Tussen 1905 en 1911 werden er nog drie
Strasser en Rhodes gekocht, al is niet meer
StingtrpmtÓI,
Diï neeils setlirrl cenigc jaren hestclde pcrulule tvr Impaling v:m 4ml
sLin|furljjtl vu» "Iüil fling in- van Uriffiir[fi7s ii in liet jaar IfMJt ilnor da
firma Strasser en Filmde la Gtasliiïile paleverdde diLirliij FjaJiauitiijde
liiilptei'ddlcn warden vervaardigd in da i nal ru manl ei< fxlirick
le Ulrectil,
Hat verslingert nes tel hjj dm lieer Slikfcralh ie Fnedermu Uealuld, al
in de eerste helft vim HJ05 worden nfgdevord.
April 1005.
Delft
J)f Ifijlcacom ei mt
tóor Gtvmilisuting rit Wattrjximny,
If. ft. v. t>. Sasue Rak hl' vzF.tt, VctniHtr.
Hk, J. S1t:i."vel,txk, Stcrrtürfi.
Afb. 2 Tijdschrift voor K&L 1905, p. 160
Afb. 3 Strasser en Rhodeklok nr 233 terug
(foto's Adri den Boer)
precies bekend door wie. Nummer 233 is
er daar één van. Mogelijk zijn deze drie
door de Sterrewacht in Leiden aangeschaft.
Van de genoemde prof. dr. ir. Felix
AndriesVening Meinesz (1887-1966)
heeft in 2011 het 'Gouden Kalf'een ere
plaats gekregen in de Faculty Room van
het Science Centre van deTU Delft. Met
dit apparaat, een zwaartekrachtmeter
naar eigen ontwerp en gebouwd door
het KNMI, deed de boomlange Vening
Meinesz tussen 1923 en 1929 unieke
metingen aan het zwaartekrachtveld in
een krappe onderzeeër in de Indische
Oceaan. Het slingerapparaat van Vening
Meinesz kreeg de bijbelse naam 'Gou
den Kalf'. Dat was niet alleen vanwege
de kleur, maar vooral ook omdat de
bemanning van de duikboot bij iedere
duik extra gage kreeg. Ze moesten in
hun kooien gaan liggen om trillingen
te voorkomen en dat betekende in de
beleving van toen derving van levens
vreugde. Met de vele extra duiken die
ze maakten voor het onderzoek leverde
dat behoorlijk veel extra geld op!
Geo-lnfo 2012-7 39
Pra risions - Seku n den - Pendeluh re n
1*1 |.*i*i*ii«rn
ITWHI A:ilirPlliq TON lip'
Iff Wi jM Uh»w*ite* h-
Wé' if" «li-£ nfejh-iil üJir |jj£ Vt" J1
I
QloshQltc in SAcfe&Qtiu
WgtsÜHeg fir nrA24si3H-airoacAirei «ui FEü-M&kud,
h.ifli I nÉiiinm PfaW M«
uaHWUiflitin taiuri'a Jn »- nut Anlinlrn
