The
N atural
Navigator
Kaarten en reizen
Column
IVistan !oolr\
Prof. dr. Menno-Jan Kraak
Het is vanzelfsprekend - dat neem ik tenminste aan - dat wanneer
een reiziger op pad gaat naar een onbekende bestemming deze
er voor zorgt kaarten bij zich te hebben. Wat minder vanzelfspre
kend is dat de reiziger ook met de kaarten over weg kan, maar dat
is een ander verhaal.
Onlangs heb ik het boek'The Natural Navigator'van Tristan Gooley
gelezen. Een bijzonder boek datje uitdaagt om juist helemaal
zonder kaarten of andere navigatiehulpmiddelen, zoals kompas of
GPS, op pad te gaan. De kaft van het boek omschrijft de inhoud als
de mengeling van natuurwetenschappen, mythes, folklore en de
geschiedenis van het reizen, die de lezer introduceren tot de kunst
van het vinden van de weg op basis van wegwijzers van de natuur.
Nu is iedereen wel bekend met het feit datje op de sterren of de
zon kunt navigeren, maar dat dit ook op basis van vegetatie kan is
misschien minder bekend. In combinatie met kennis over bijvoor
beeld overheersende windrichting helpen vragen als'Hoe staan
de bomen er bij?'of'Op welke kant van een huis of schuur zit het
mos?' bij het vinden van het noorden. Zelfs de uitwerpselen van
dieren bevatten signalen die behulpzaam kunnen zijn, maar dan
ben je waarschijnlijk al wel héél erg verdwaald. Het boek werd
onlangs vergezeld door enkele documentaires op de BBC waarin
de presentatoren in Dartmoor en Liverpool werden losgelaten.
Het boek is een aanrader. Loop vervolgens maar eens door je
buurt of door een bekend park of bos. Goed observerend ontdek
je allerlei aanwijzingen.
Als deze kunst van het navigeren te moeilijk is, dan kun je het nog
met kaart en kompas proberen. Maar de lezer die wel eens in de
'wilde natuur'heeft gewandeld, bijvoorbeeld in het Lake District in
Engeland, weet dat zelfs dat niet eenvoudig is. De communicatie
tussen kaartinhoud en werkelijkheid gaat niet altijd goed, en
menig kartograaf heeft de neiging te roepen dat de werkelijkheid
niet klopt. "Staan alle paden er op?", "Ben ik nu wel of niet bij die
splitsing?","Hé, eigenlijk hoort hier links een helling ophoog te
zijn", en "Wanneer komen we nu bij dat beekje?"zijn vast bekende
vragen. Of zou ikde enige zijn?
De liefhebber, beter verzamelaar van kaarten wordt waarschijnlijk
nog door en ander probleem geplaagd. Verouderde kaarten. Als ik
op pad ga heb ik van het gebied altijd wel een kaart in mijn verza
meling. Onlangs nog, op weg naar Praag. Blijkt die kaart van eind
jaren negentig te zijn. In het Lake District niet zo'n probleem, maar
in een snel veranderende metropool als Praag toch wel. Ik zal hier
niet vermelden wat mijn reisgenoten hiervan vinden... Vraagt U
zich waarschijnlijk af: "En TomTom dan?". Ik heb wel een navigatie
systeem op mijn iPhone, maar die is er voor noodgevallen - en die
komen niet vaak voor. Bovendien hou ik van overzicht. Een dege
lijke Michelin-kaart heeft mijn voorkeur. Ik kijk voor vertrek wel
naar de suggesties van bijvoorbeeld Google Maps, maar ik kies
vervolgens toch vaak eigenwijs mijn eigen weg.
Reizigers zijn ook verzamelaars - misschien generaliseer ik, maar ik
ben als reiziger verzamelaar. Van kaarten die ik onderweg tegen
kom, maarookvan'landen'en 'vliegvelden'. Die kan ik natuurlijk
niet mee naar huis kan nemen. Dit verzamelen werkt dan ook
meer zoals bij vogelaars: ik hou een lijst bij van landen waar ik
geweest ben. Dit is een stressvolle bezigheid, want ik ben momen
teel in een hevige strijd gewikkeld met mijn zoon. Hij scoorde
onlangs zijn drieënvijftigste, en is me daarmee voorbij gestreeft.
Dat vraag om nieuwe regels. Krijg je extra punten als je in een land
heb overnacht?Telt een land als je er alleen op een vliegveld bent
geweest? Moeten we niet naar provincies of staten gaan kijken?
Mijn zoon vindt het allemaal best:"Je koopt slechts tijd'was zijn
antwoord"...
Prof. dr. Menno-Jan Kraak
ITC International Institute of Geo-lnformation Science and
Earth Observation
Department of Geo-lnformation Processing
E-mail: kraak@itc.nl
Tin iiti^'1 Ihuik fur itKlinic>'"U siurtnl un J'ïwi "yi n ihJvtiiIIIHL'
stn ram pPH Ftgyx tSM
10 Geo-lnfo 2012-8
