Compensatie Zuiderzeelijn
Open Kaart
CompcnsdlicpiDftrtcn Zuid snee lijn
Op 6 december 2012 is de Hanzelijn tussen
Lelystad en Zwolle in gebruik genomen om
hiermee de noordelijke provincies beter
te ontsluiten. De Zuiderzeelijn, een ander
spoorproject dat bedoeld was om Amster
dam via de Flevopolder met Groningen te
verbinden, is al in 2007 afgeblazen. De noorde
lijke provincies ontvingen een deel van het
gereserveerde budget om alsnog de regionale
infrastructuur te verbeteren. Helpt de kaart
(Trouw, 7-12-2012) ons om te achterhalen waar
deze investeringen naartoe zijn gegaan?
Maarten Boddaert (kartograaf en ontwik
kelaar geografische, educatieve produc
ten): Het is voor mij een boeiende kaart om
naar te kijken. Het bevat veel informatie die
ik als geschreven tekst waarschijnlijk zou
overslaan. Een kaart zegt hier meer dan dui
zend woorden en heeft zijn doel dus bereikt.
Toch is er wel het nodige op aan te merken.
De keuze groen voor een lijn die niet door
gaat en rood voor een lijn die net is voltooid
is niet logisch. De pictogrammen voorde
treinen wijken sterk af van de pictogrammen
voordeauto(snel)wegen. De treintjes lijken zo
via "GoogIe afbeeldingen" van het web te zijn
geplukt. Voor de vaarwegen is geen pictogram
gekozen. Ook mis ik een duidelijke hiërarchie
in de kaart. Vooral de sporen, snelwegen en
waterwegen strijden met elkaar om wat het
belangrijkst is, terwijl de provinciegrenzen
weer helemaal wegvallen. Dat is opmerkelijk,
want de kartograaf beschikte overfull colour
en had daar gebruik van moeten maken.
Edward Mac Gillavry (adviseur kartografie
en geo-ICT): De titel van het artikel, waarbij
deze kaart is geplaatst, is"Zuiderzeelijngeld
gaat vooral naar asfalt". Wil je deze boodschap
ook uit de kaart aflezen, dan moetje eerst
alle teksten lezen en de genoemde bedragen
bij elkaar optellen. Je kunt namelijk alleen
bepalen, wat de situatie op een bepaald
punt is. Kortom: de kaart blijft hangen op het
laagste beeldniveau. Om de boodschap te
ondersteunen, wil je echtereen kaart met een
gemiddeld beeldniveau, waarbij je onder
scheid kan maken, niet alleen in grootte van
de investering (aantal miljoenen), maar ook
in het doel van de investering (wegvervoer,
spoorvervoer, scheepvaart). Het eerste kan je
realiseren, door proportionele symbolen te
gebruiken. Het tweede kan je realiseren, door
verschillende kleuren per type transport te
gebruiken in plaats van verschillende iconen.
Dan was de legenda-eenheid "meest opval
lende projecten" niet nodig geweest, omdat
dit gegeven meteen duidelijk was geworden
door de grootte van de symbolen!
Tjeerd Nijeholt (adviseur geo-informatie
en auteur 'Handboek Geo-visualisatie'):
Edward Tufte zegt in Envisioning Information:
"Clutter is a failure of design, not an attribute
of information". Ik zie in deze kaart eerst
en vooral'clutter', chaos. Vreemd eigenlijk.
Eike kaartmaker kent dat moment waarop het
eerste concept nog niet overzichtelijk is. Er zijn
dan legio oplossingen: minder objecten,
minder attributen, kleinere symbolen, andere
uitsnede, minder labels, minder classificaties,
betere visuele hiërarchie, thematisch in
plaats van beschrijvend, choropleet in plaats
van punten. Bij deze kaart lijkt dat moment
van besef overgeslagen. Een tabel - en niet
een kaart - is hét middel bij uitstek om een
lijst gegevens met allerlei informatie (soort,
bedragen, namen, provincie, status) overzich
telijk weer te geven, per categorie of provincie
en netjes opgeteld. Dat zo'n lijst toevallig óók
objecten bevat meteen locatie, is niet per
definitie het argument om een tabel onver
kort als kaart te presenteren. Er lijkt zelfs extra
moeite gedaan om de zo ontstane'dutter'te
vergroten. Projecten die niet doorgaan staan
op de kaart, schaduwrandjes zijn dan weer
wel, dan weer niet aanwezig en de symbolen
voor de wegen zijn inconsistent en in grijs
toegepast.
Frédérik Ruys (information designer en
organisator jaarlijks Infographics Congres):
Zo uitgesproken als het artikel is, zo flets is
de bijbehorende kaart: een nietszeggende
titel met volstrekt nutteloze onderkop, geen
opbouw, geen hiërarchie, geen duiding.
De kleuren zijn neutraal en de typografie is
nergens onderscheidend. Je kunt je inder
daad afvragen of een kaart wel de meest
effectieve manier is om deze droge opsom
ming van projecten te presenteren. De kaart
fungeert enkel als'behang': de genoemde
projecten zijn niet eens ingetekend, hooguit
globaal aangegeven. Er is niet eens visueel
onderscheid aangebracht in de omvang
van de plannen (terwijl het duurste project
624 miljoen bedraagt en de goedkoopste
slechts 28 miljoen). Dat een irrelevante
vermelding a I s 'Afsl u itd ij k' op de kaart is
blijven staan, toont aan dat er over deze visua
lisatie nauwelijks is nagedacht.
20 Geo-Info 2013-1
