Reis om de wereld in elf delen:
Blaeus atlassen opengelegd
Verslag
Vrijdag 14 december 2012 werd onder auspiciën van de GIN-werkgroep voor de Geschiedenis van de
Kartografïe (geïnitieerd en plaatselijk georganiseerd door conservator Bijzondere collecties (kaarten
en gedrukte werken) Marco Van Egmond) in de Universiteitsbibliotheek Utrecht een symposium
gehouden gewijd aan de Blaeu's. Aanleiding was het gereedkomen van het digitaliseren van een
Nederlandstalige uitgave van Blaeu's Atlas Maior (1664), gerealiseerd met hulp van het K.F. Hein Fonds
(350 jaar na het gereedkomen van de typografische productie). Dat materiaal is nu toegankelijk via de
website (http://bc.library.uu.nl/nl/node/665 van de UBU. De bijeenkomst was tevens toegankelijk voor
donateurs van het Utrechts Universiteitsfonds, waardoor er meer belangstelling was dan gebruikelijk.
In de Boothzaal van de UBU moesten zelfs nog stoelen worden bijgezet. Het programma werd geopend
door de directeur van de UBU, Anja Smit, die Dick Blonk in het zonnetje zette, vanwege diens schenking
aan de UBU van meer dan 250 oude kaarten van Holland, Utrecht en Zeeland.
Werkgroep voorzitter Mare Hameleers intro
duceerde vervolgens Djoeke van Netten, pas
gepromoveerd op Willem Janszoon Blaeu en
docent geschiedenis bij de UvA, die de beide
Blaeu's tegenover elkaar zette. Ze gaf aan
dat, waar Willem Janszoon met zijn zee
mansgidsen, wetenschappelijke en culturele
uitgaven midden in de maatschappij stond,
zijn zoon Joan zich met zijn dure, prestigi
euze boeken meer richtte op de elite. Vooral
de banden van Willem Janszoon met de
Muiderkring (als achterneef van P.C. Hooft)
waren hierbij voor velen een eye-opener.
Peter van der Krogt behandelde de con
currentiestrijd tussen de Blaeu's en Jansso-
nius die elkaar aanzetten tot het uitgeven
van de almaar uitgebreider wordende
atlassen, wat - door het opnemen van
materiaal dat toevallig op hun weg kwam
- dan culmineerde in enerzijds de 11-delige
Atlas Maior en anderzijds de 11-delige Atlas
Novus Absolutissimus. Azië neemt in de
Atlas Maior evenveel ruimte in als Ierland
en Schotland samen. Van zowel Schotland
als China kwam het kaartmateriaal eigen
lijk door toeval bij Blaeu terecht.
Na de pauze bracht de zelfstandige restau
rator Cor Knops verslag uit van de restau
ratie van de Atlas Maior en dat was vooral
in de vorm van een verantwoording van de
vele keuzes die men als restaurator moet
maken. Prachtig geïllustreerd en gedocu
menteerd zoals het past in de huidige visie
op dit werk: alle ingrepen moeten reversi
bel zijn, het gaat vooral meer om conserva
tie (behoud) dan herstel of restauratie.
Tenslotte gaf Marco van Egmond een
overzicht van analoge en online beschik
bare reproducties en facsimile-uitgaven die
in de loop van de tijd van Blaeu's Atlas Maior
gemaakt zijn. Een aantal van de analoge
facsimile-uitgaven was geëxposeerd in de
vitrines in de Boothzaal. Ook presenteerde
Van Egmond de gedigitaliseerde versie van
de Atlas Maior en het bijbehorende Toonneel
der steden. Deze online editie, opgenomen
binnen de digitale Bijzondere Collecties
van de UBU, heeft het voordeel van digitale
Blaeu kaart Holland.
28 Geo-Info 2013-1
