Goede pr bij basismeting
van Stamkart in 1868?
Professor Stamkart kreeg na de start van de Midden-Europeesche Graadmeting in 1864 en de afkeuring
van de driehoeksmetingen van Krayenhoff de regeringsopdracht om een nieuw driehoeksnet te
meten. Na zijn dood bleek zijn werk geen verbetering te zijn en het werd niet benut. Het verhaal
bleef bekend en een foto van zijn basismeting ervoor ook, maar een daarop gebaseerde tekening en
publiekspresentatie werden in vakkringen vergeten.
'Te kwader ure met
de metingen belast'
Adriden Boer, redacteur, adri.den.boer@geo-info.nl
In zijn eigen wetenschappelijk verslag en
in publicaties over hem van Haasbroek,
Aardoom en Leenders kwam de tekening
niet voor. De prent werd in de regio wel
herontdekt, maar die publicaties wisten
weer niets van de bronfoto en van het
onbenut blijven van de dure meting!
De tekening, naar een bij Haasbroek al
wel bewerkt gepubliceerde foto, betreft
de meting uit 1868 van een basis van
ruim 5971 meter in het noordoosten van
de Haarlemmermeerpolder door prof.
dr. F.J. Stamkart (1805-1882). Haasbroek
plaatste daarop aanpijlingen naar een
deel van de letters, zoals die op de
tekening staan en baseerde deze op
'a description belonging to the foto'.
Het lijkt er veel op, dat dit de tekening
was, maar de publicatie van 1869
waarvoor deze werd gemaakt, noemde
hij niet. Volgens dr. J.D. van der Plaats
in het Tijdschrift voor K L van 1891
(p. 132) was deze door prof.dr. F. Kaiser'te
kwader ure met de (driehoeks)metingen
belast'. Stamkart zelf publiceerde over de
basismeting in de nu op internet staande
'Verslagen van de Koninklijke Akademie
van Wetenschappen'van 1869. Dat was
wel met een technische lithografische
tekening, maar de tekening naar de
populaire overzichtsfoto kwam er niet in.
(Hij legde in de Verslagen ook de samen
met prof. Kaiser gemaakte keus voor de
polder uit, namelijk: vanwege de lange,
Foto basismeting t868, collectie Historisch Archief Haarlemmermeer.
rechte en bijna horizontaal lopende
wegen en het water ernaast om er het
zware basismeettoestel over te vervoeren
en 's nachts bij slecht weer op te kunnen
bergen.) De basismeting werd overigens
ongebruikt gelaten, omdat de verbinding
met de eerste primaire zijde te lastig was
vanwege bomen en gebouwen.... In het
blad Schipholland 15-16/1986 schreef Jan
Willem de Wijn over het verkavelingspa
troon van de Haarlemmermeerpolder,
opgehangen aan de lijn tussen de forten
Schiphol en Aan de Liede. Hij noemde
daarbij in zijn hoofdtekst in één zin de
basismeting daar, maar beeldde (helaas
zonder bronvermelding) wel de tekening
daarvan af met het maar één jaar foute
onderschrift:'In 1869 werd een basis
meting verricht...'.
FJ. Stamkart na zijn overlijden gepubliceerd in
Eigen Haard 1882 (in bijdrage vanA. Huet over hem).
10 Geo-lnfo 2013-4
