Teksten op prent
Gemeentefoto in beeldbank
Wie gaat zoeken
langs Schipholweg?
De stenen
Slot
Literatuur
Tekening van de basismeting van 7855 op de ViaAppia bij Rome (www.ansa.it).
genoemde heer Hanedoes was de eige
naar van de herenboerderij Kraaijveld pal
bezuiden het Fort Schiphol.
De tekening verwijst in cijfers bovenaan naar
de vijf personen. De nummering is niet van
links naar rechts, maar kennelijk naar status
en wetenschappelijk gewicht. De nu als
enige van de vijf ook op wikipedia staande
Stamkart is nummer 1. Zijn assistent ingeni
eur Van Hees is nummer 2 en zijn voorletters
A.N.J. zijn minstens nog bekend uit een
stukje over basismetingen in het Tijdschrift
voor K L van 1892. Hij slaagde in 1865 op
de Polytechnische School voor examen B
Civiel en Bouwkunde. Deze Adriaan Nicolaas
Johan van Hees was op 17 decernber-1844
te Oudewater geboren. Zijn ouders waren
C.C.M. van Hees en A.A. Hanedoes. Eigenaar
H.A. Hanedoes van die grond en die heren
boerderij Kraaijveld bij het Fort Schiphol
was zijn oom! Was de preciese plek voor de
basismeting in de Haarlemmermeerpolder
toch ook door zijn familierelatie ingegeven?
Let er verder wel op dat op de tekening de
aardig met name genoemde helpers inactief
achter de publiekshekken staan.
Met de letters a-o worden op de tekening
de nodige objecten aangeduid, van een
theodoliet en tot een tugurium oftewel
een wachthuisje op wielen. Haasbroek
heeft'analfabetisch'alleen aanpijlingen
met de letters h, i, n en o op de foto gezet.
Ook liet hij het bord'Stapvoets rijden'ste
vig retoucheren, haast bijtekenen (p. 48).
Van de foto uit 1868 waarnaar deze teke
ning is vervaardigd, berust een exemplaar
in de Fotocollectie Historisch Archief Haar
lemmermeer. Doordat hij nu ook staat op
www.beeldbank.noord-hollandsarchief.
nl was gemakkelijk te achterhalen dat een
foto als bron voor de tekening diende en
dat er van deze foto nog minstens één
exemplaar bekend is (bij de publicaties
uit 1986 en 1988 werd de fotobron voor
de tekening nog niet genoemd). Preciese
vergelijking van foto en tekening leren
dat op de foto links van de theodoliet
maar twee van de drie poten te zien zijn
en rechts ook maar een fragment van de
schraag voor de volgende meting. Verder
is het bord 'Stapvoets rijden'zichtbaar
gemaakt en de 'schop om de grond gelijk
te maken'verplaatst van vóór tot naast het
wachthuisje. De tekening is dus didactisch
gecompleteerd!
Haasbroek publiceerde in 1974 al uit de
correspondentie van Stamkart dat de
Amsterdamse fotograaf P. Oosterhuis de
opname maakte en deze in twintigvoud
moest afdrukken. Eén van de 20 foto's ging
naar het gemeentehuis van Haarlemmer
meer, van dat exemplaar kreeg Haasbroek
een kopie en deze zelfde afdruk werd dus
ook de bron voor de beeldbank. Pieter
Oosterhuis (1816-1885) maakte veel tech
nische foto's, ook voor Rijkswaterstaat, en
zijn werk kwam al royaal in beeldbanken
terecht.
Na de dood van Stamkart is er relatief
veel over zijn onbenutte driehoeksmeting
analoog gepubliceerd en er staat ook al
heel wat van op internet. Boeiend is ook
een citaat uit het verslag van de Rijks
commissie in het Tijdschrift voor K L
1911, p. 175: 'Nog valt mede te deelen, dat
overeenkomstig eene van het bestuur van
den Haarlemmermeerpolder ontvangen
mededeling, de hekjes bij de basiseind
punten van de door wijlen prof. Stamkart
in 1868 gemeten basis in de Haarlem
mermeer zeer beschadigd bleken te zijn.
Ze zijn thans opgeruimd en ter aandui
ding der eindpunten van genoemde basis
vervangen door een hardsteenen paaltje
met opschrift bij ieder eindpunt.' In 1929
werden ze volgens Haasbroek verbouwd
tot ondergrondse merken van het NAP,
maar ook daarvoor weer niet echt benut....
Wie gaat - na raadplegen van Haasbroek -
eens goed zoeken langs de Schipholweg
(zw-berm) bij Badhoevedorp?
Een tekening van een basismeting was in
Europa na 1850'trendy'(en reprografisch
gezien nog gewenst). Ook daarom is het
mooi om deze tekening weer voor het
voetlicht te hebben. Voor Geo-lnfo 2008-
11 interviewde ik conservator Marietje
RuijgrokvandetrésorvandeTU Delft
Library. Afgebeeld werden wat opengesla
gen werken, waaronder'een Italiaans boek
met een prachtprent over een basisme
ting'(Misura della BaseTrigonometria
della via Appia. A Secchi, 1858). Die prent
zelf-volop op internet - is nu als kleine
referentie afgebeeld.
L. Aardoom, 125 jaar Nederlandse Commis
sie voor Graadmeting, Waterpassing en Geo
desie (i), in: De Hollandse Cirkel 2004-1
N.D. Haasbroek, Investigation of the accu
racy of Stamkart's triangulation (1866-1881)
in The Netherlands, NCG Groene Serie nr 18,
Delft, 1974. NB Staat intussen integraal op
www.ncg.knaw.nl.
H. Leenders, Over'Weledelgestrenge Hoog
geleerde Heeren en neederige dienaren', in:
De Hollandse Cirkel 2007-4
12 Geo-lnfo 2013-4
