Beperkingen
De belangrijkste taak
waarvoor UAVs worden
gebruikt is waarneming
op afstand
Onderzoek
Op dit moment nog
geen goede luchtvaart
regelgevingdie aansluit op
de snelle ontwikkelingen
van de UAVs
weerscondities mogelijk is en de kosten
beperkt kunnen worden.
De belangrijkste taak waarvoor UAVs
worden gebruikt, is waarneming op
afstand. Dit sluit ook het dichtst aan bij
de geo-wereld. Hiernaast kun je echter
ook denken aan communicatie (vliegende
antenne), transport, of de uitvoering van
militaire activiteiten. We zullen ons in dit
artikel echter vooral richten op waarne-
mingstaken. Waarneming kan betrekking
hebben op het hebben van live zicht op
gebeurtenissen bij bijvoorbeeld grenzen,
evenementen of branden. Hiervoor wor
den videocamera's gebruikt. Waarneming
kan ook gericht zijn op het vastleggen van
situaties op een bepaald moment. Hier
voor worden veelal fotocamera's gebruikt,
maar ook kan gedacht worden aan speci
ale sensoren als lidars of hyperspectrale
camera's. Het gebruik van fotocamera's
kun je weer verder onderverdelen. Het kan
gericht zijn op het maken van mooie
plaatjes vanaf hoge standpunten, foto
grafie. Het kan gaan om remote sensing,
waarbij de opname gericht is op het
verzamelen van kwantitatieve informatie
over de waargenomen objecten, zoals
bijvoorbeeld de status van gewassen of
de kwaliteit van binnenwateren. Tenslotte
is er de fotogrammetrie, waarbij de foto's
worden gebruikt voor het geometrisch
vastleggen van een waargenomen gebied,
resulterend in een kaart, hoogtemodel of
3D objecten.
Toch is het verhaal nog niet zo mooi als
je vanuit de bovenstaande beschrijving
zou verwachten. In de praktijk is er nog
een aantal belangrijke beperkingen die
het grootschalig gebruik van UAVs op dit
moment in de weg staan.
Ten eerste is er op dit moment nog
geen goede regelgeving die aansluit op
de snelle ontwikkelingen van de UAVs.
Tot voor kort werden veel kleine syste
men geopereerd onder de vlag van de
categorie modelvliegtuigbouw binnen
de luchtvaartwetgeving. Door de enorme
groei van het aantal UAVs en de hiermee
gepaard gaande incidenten is hieraan
een halt toegeroepen. Formeel moet er
voor ieder toestel dat professioneel wordt
ingezet een bewijs van luchtwaardigheid
zijn afgegeven, de gezagvoerder moet
een vliegbrevet hebben en er moet ont
heffing zijn om niet vanaf een luchthaven
te mogen opstijgen en landen. Omdat op
deze manier geen enkele UAV zou kunnen
vliegen, worden er door de Inspectie
Leefomgeving en Transport ontheffingen
afgegeven, vooruitlopend op de regelge
ving voor lichte onbemande luchtvaar
tuigen. Er is een bewijs van inschrijving
nodig voor de UAV, een ontheffing voor
het vliegbrevet door middel van een trai
ning en voor iedere inzet is operationele
ontheffing nodig. Door de onduidelijkheid
die er is en de noodzaak voor iedere inzet
ontheffing aan te vragen, is en zijn hier
mee veel tijd en kosten gemoeid. Andere
beperkingen vanuit regelgeving kunnen
nog voortkomen uit privacy wetgeving of
bestrijding van terrorisme.
Ten tweede zijn veel UAVs technologisch
nog niet volwassen. De robuustheid en
daarmee de betrouwbaarheid van de sys
temen is vaak beperkt. Gewicht en kosten
zijn belangrijke factoren, waardoor de
kwaliteit van veel componenten beperkt
is. Andere aspecten zijn de gevoeligheid
van de data-link, de complexiteit van de
bediening, de gevoeligheid voor andere
elektromagnetische straling, het veilig lan
den bij technische problemen, etcetera.
Een derde aspect is de veiligheid van de
systemen. Naast de hiervoor genoemde
technische betrouwbaarheid is daarbij van
belang dat het systeem veilig kan landen
bij geval van problemen, dat statische en
bewegende obstakels automatisch ont
weken kunnen worden (zeker bij vliegen
buiten direct zicht) en dat een goede
integratie kan plaatsvinden met ander
vliegverkeer en de luchtverkeersleiding
(bij grotere platformen).
Een vierde aspect is de integratie van
de systemen in de werkwijze van de
gebruiker. De verzamelde gegevens
moeten in de systemen van de gebruiker
beschikbaar worden gemaakt in de juiste
formaten (inclusief meta-gegevens) en
via de juiste protocollen en interfaces.
Aandacht moet worden besteed worden
aan data-management en distributie.
Het aansturen van de systemen op basis
van de informatiebehoefte moet georga
niseerd worden. Mensen moeten worden
opgeleid. Een concept van operatie voor
inzet van de UAV moet worden bepaald,
inclusief voorbereidende activiteiten.
Tenslotte zijn er ook praktische beperkin
gen. Zeker kleinere systemen kunnen niet
worden ingezet bij regen of wind boven
een sterkte van windkracht 4 en mogen niet
worden ingezet buiten directe zichtafstand,
in het donker en boven mensen. Ook heb
ben veel systemen slechts een beperkte
vliegduur van een kwartier a een half uur.
Het Nationaal Lucht-en Ruimtevaart
instituut is intensief betrokken om te
werken aan de vermindering of ophef
fing van al deze genoemde beperking.
De laboratoriumvliegtuigen worden
ingezet voor experimenten die zich richten
op de integratie van grotere platformen in
het luchtverkeer. Een UAVlab is opgericht
waarbij intensief wordt gewerkt aan allerlei
aspecten rondom de flexibele en veilige
inzet van kleine UAVs. Het NLR heeft hierbij
meerdere UAVs tot haar beschikking, van
aangepaste ARdrones tot een helikopter
van 70 kg. Het NLR is intensief betrokken bij
opstelling van nationale en Europese regel
geving rondom de inzet van UAVs. Het NLR
verzorgt trainingen voor UAV operators. Het
NLR houdt zich ook bezig met de verwer
king van foto en video gegevens die met
Geo-lnfo 2013-5 13
