SPECIAL
Van aanbodgedreven
naar vraaggestuurde
open data
Overheden moeten
open data gaan zien
als onlosmakelijk
onderdeel van hun
dienstverlening
2013-8/9 Geo-lnfo
23
over de uiteindelijke winst. Er wordt in diverse
onderzoeken gesproken over bedragen van
120 miljoen euro winst op nationale schaal en
Europees gezien 140 miljard euro. Herbold:
"Ik ben benieuwd waarde kansen precies
zitten. Er zijn al veel onderzoeken geweest
die de economische waarde van open data
tastbaar wilden maken. Deze studies worden
nu gevalideerd door een onderzoeksteam
van de TU Delft. We willen immers effectief te
werk gaan." Lips: "Het onderzoek zal ook een
beoordelingsraamwerk voor succesvol open-
databeleid opleveren. Hetdoorbraakproject
gaat dit gebruiken om het opendatabeleid van
de betrokken overheden te verbeteren."
Frans Lips:"Overheden hebben dikwijls grote
aantallen datasets in beheer die als open data
gepubliceerd kunnen worden. Bij Economi
sche Zaken zijn onlangs 400 databestanden
gescreend (http://tiny.cc/verkenning). En dit is
nog slechts een deel van de beschikbare data.
Het kost echter allemaal geld en inspanningen
om deze data beschikbaar te maken en te
houden. Geld en tijd zijn steeds schaarser bij
de overheid. Het gaat erom de meest kansrijke
sets te publiceren. Hiervoor is inzicht nodig
in de potentiële bronnen en de vraag van
innovatieve ondernemers."
Verandering
Mark Herbold legt de basis van het idee uit:
"Wat we in de eerste plaats willen, is dat open
data niet meer aanbodgedreven is, maar
vraaggestuurd werkt. Daarom organiseren
we bijeenkomsten, zogenaamde estafet
tes rondom zes maatschappelijk relevante
thema's. Ze zijn gekoppeld aan hetïopsec-
torenbeleid, De Digitale Stedenagenda en
aan de nieuwe nationale geobeleidsagenda
'Gideon II', bijvoorbeeld AgroFood, Energie,
Water, Bouw en Zorg".
Elke Open Data Estafette moet leiden tot
minimaal vijf nieuwe toepassingen. In de
business cases die worden uitgewerkt, moet
heel concreet vermeld staan welke informatie
nodig is om de bewuste toepassing te kunnen
maken. Overheden die bronhouder zijn van
de noodzakelijke data worden actief benaderd
om deze als open data beschikbaar te maken.
Herbold: "Door deze verbeterde vraagsturing
kan hergebruik van open data sneller op gang
komen. Voor het opzoeken en ontwikkelen
van de vraag worden belangrijke economische
sectoren van Nederland benaderd."
Belemmeringen
Het gebruik van open data wordt gehinderd
door een aantal generieke belemmeringen.
Dat zijn er nogal wat. Hergebruikers wensen
dat open data met een uniforme licentie
wordt gepubliceerd die vrij (commercieel)
gebruik toestaat. Dat is nu nog niet goed gere
geld. Privacy is een bijzonder aandachtspunt.
Herbold:"Persoonsgegevens kunnen alleen
worden verzameld met een specifiek doel. De
essentie van open data is dat er geen vooraf
bepaald doel is. Daar komt bij dat geodata
bijna altijd tot een persoonsgerelateerd
element, namelijk de locatie, is te herleiden.
Parallel hieraan verandert de maatschappelijke
acceptatie in het thema privacy."
Dan is er nog continuïteit: wanneer data
als webservices wordt aangeboden is 24/7
beschikbaarheid meestal gewenst. Een vraag
die nog open op tafel ligt, is in welke mate
de overheid hier een rol in moet spelen.
Daarnaast moet er een garantie zijn dat
gepubliceerde databronnen goed worden
beheerd, actueel worden gehouden en voor
een langere periode beschikbaar zijn. Zonder
deze zekerheden zal een ondernemer niet snel
bereid zijn te investeren in nieuwe toepas
singen.
Ook de ruimtelijke dekking van aangebo
den databronnen speelt een rol. Voor het
ontwikkelen van apps is het van belang dat
bijvoorbeeld data over zwemwaterkwaliteit
landsdekkend en gestandaardiseerd wordt
aangeboden. Gegevens van een enkele pro
vincie of gemeente zijn niet voldoende voor
een serieuze toepassing.
Een ander interessant gegeven is de tarieven
die sommige overheidsinstanties nog ontvan
gen voor data, zoals het Kadaster of de RDW
(Rijks Dienst Wegverkeer). Lips:"Hun inkomsten
vallen weg en het profijt van het openstellen
van de data komt terecht bij andere partijen.
Voor het wegvallen van deze inkomsten zijn
waarschijnlijk compenserende maatregelen
nodig."
Frans Lips vervolgt: "Natuurffjkis open data niet
de enige factor van belang voor het ontwik
kelen van nieuwe business. In de praktijk staan
voor ondernemers allerlei andere hobbels in
de weg, zoals de toegang tot krediet, kennis of
beperkingen door wet- en regelgeving. Via de
Green Deal-aanpak van de rijksoverheid hopen
we samen met de ondernemers ook deze
obstakels aan te pakken bij de ontwikkeling
van business cases".
Toepassingen ontwikkelen
Aanjager Mark Herbold: "Deze en andere plan
nen moeten ertoe leiden dat ondernemers
toepassingen gaan ontwikkelingen met open
data die centraal beschikbaar wordt gemaakt.
Er zijn al genoeg ideeën voor toepassingen.
Deels zal data die ondernemers nodig hebben
al open zijn, deels nog niet."
Het doorbraakproject duurt drie jaar. Er is
een roadmap opgesteld, waarin de plannen
van het doorbraakteam staan opgeschreven.
Een agenda is er al. De eerste Open Data
Estafette met de agro-sector heeft begin dit
jaar plaatsgevonden. Eind september vond het
Open Data NEXT-congres plaats over krimp
en achterstandswijken. Het ministerie van
Binnenlandse Zaken was hiervan de trekker.
Eind van dit jaar is een estafettebijeenkomst
met als thema'Water'. En in 2014 wordt Energie
het eerstvolgende thema. Herbold: "Het open-
dataverhaal gaat zo langs een aantal economi
sche (top-) sectoren zoals Bouw, Logistiek en
Mobiliteit."
In het doorbraakteam werken bedrijfsleven,
overheden en wetenschap structureel samen.
Lips:"Met BZK, EZ en l&M aan boord en de
verbinding met het Gl-Beraad en het geo-
bedrijfsleven kunnen we goed doorpakken.
