De lange weg
van stel naar stelsel
Column
2014-1 I Geo-Info
In de afgelopen paarjaar heb ik het voorrecht genoten om
een algemenere managementfunctie te mogen vervullen (Ja, dank
u, maar likes en spontane Linkedin-felicitaties zijn echt niet nodig...).
Daarmee ben ik uit de dagelijkse uitvoeringspraktijk weg en bezie
ik het basisregistratieveld meer in z'n geheel. Dan valt het op dat
de ontwikkeling in dat veld moeizaam gaat. Zoals een collega het
eens formuleerde: we hebben nog geen stelsel van basisregistra
ties, het is momenteel niet meer dan een stel basisregistraties.
Dat knelt bij ons in de praktijk. De gemeente Amsterdam is
namelijk met een ingrijpende reorganisatie bezig. Het aandachts
gebied 'basisinformatie'wordt daarbij gezien als het fundament
onder de gemeentelijke informatievoorziening, essentieel voor
processen als dienstverlening, beheer en handhaving. Amsterdam
heeft, anticiperend op de ontwikkelingen, in 2012 al een Dienst
Basisinformatie opgericht; deze past - op wat aanpassingen na
-inde nieuwe structuur van de gemeente. Een afdeling Geo-
informatie ofeen dienst Bevolkingsregistratie hebben we sinds dat
jaar niet meer: er is alleen nog maar'(basis)informatie'. Omdat basis
informatie een fundament is, moet dat uiteraard heel stabiel zijn.
De ketenafhankelijkheid verderop in de organisatie is erg groot. Als
iets in het fundament verandert, dan heeft dat directe conseguen-
ties voor de gemeentelijke dienstverlening of het beheer ofde
handhaving. Dat zijn ingewikkelde wijzigingsprocessen, die lang
duren en veel capaciteit in beslag nemen. (Ineen eerdere column
in Geo-lnfo heb ikal eens bericht over de onverwacht grote
hoeveelheid werkdie een ogenschijnlijke simpele actie als het
intrekken van een woonplaats metzich meebrengt.)
Ikconstateerdatplanningenaansturingvande basisregistra
ties niet afdoende zijn. Zo is onlangs de invoering van de BRP weer
twee jaar uitgesteld. Voor de BAG blijkt de vierdagentermijn bij het
overgrotedeel van de gemeenten praktisch niet haalbaar te zijn.
En er komt een nieuwe richtlijn aan voor studentenhuisvesting
in de BAG, die grote implicaties kan hebben voor de GBA (en alle
daaraan verbonden overheidsrechten). De vernieuwing van de
BRK heeftjaren op zich moeten wachten (maar komt eindelijkécht
in 2014). De basisregistratie WOZ is een wonderlijke oplossing voor
een simpel probleem: hoewel in principe alleen de WOZ-waarde in
de registratie thuishoort, is bepaald dat alle andere basisgegevens
ookin de BR-WOZ moeten worden opgenomen. Over redundan
tie gesproken... En voor de BGT moet mij van het hart dat ik de
positionering ervan onjuist vind, in de zin dat de BGT een'oplos
sing'zou zijn voor beheertaken van de gemeenten. Het irriteert
me nogal dat BGT (wettelijk) en BGT-plus (zelfte financieren)
zo op een hoop worden gegooid.Tenslotte: goed ontwikkelde
koppelingen tussen registraties, essentieel voor het stelsel, zijn nog
lang niet goed georganiseerd, zoals tussen BAG en GBA waar nog
steeds het adres geldt als koppelobject in plaats van verblijfsobject.
We hebben veel last van onderling niet getunede definities, wat
optimale gegevensuitwisseling (en bijbehorende ketenprocessen)
sterk bemoeilijkt.
Een ander lastig punt betreft de digi-voorzieningen, met name
Digi-levering. Het verplichte gebruikvan basisregistraties maakt
dat afzonderlijke gemeenten elkeen aansluiting op de (landelijke)
voorzieningen zouden moeten realiseren. Daarvoor is Digi-levering
bedoeld, maar dat komt niet echt van de grond. De landelijke voor
zieningen zijn echter niet goed uitontwikkeld en niet consistent
gua leveringsmodel.Omdatgemeenten niet eikafzonderlijk iets
willen organiseren (wat duizenden koppelvlakken zou inhouden),
zien we een ontwikkeling naar'knooppunten': minstens drie
verschillende leveranciersoplossingenvoordit onderwerp,twee
gemeentelijke samenwerkingsverbanden (Dimpact en GovUnited)
die een eigen oplossing zoeken, en een groep grote gemeenten
die het nog niet precies weet. Daarnaastzie ikeen overlaptussen
generieke knooppunten (voor bijv. gemeenten) en thematische
knooppunten (zoals Suwinet, voor de hele sociale kolom). Wat we
aan eenvoud met het stelsel van basisregistraties willen bereiken,
wordt door deze potentiële wildgroei aan bovenstelselse knoop
punten weer deels teniet gedaan.
Hardnekkig punt is tenslotte dat de financiering van de basis
registraties nog steeds niet consistent geregeld is. Voor de Basisre
gistratie Topografie, de BAG en de GBA/BRP is het arrangement wel
helder - alleen de laatste ontwikkeling rond het uitstel van de BRP
is omineus, in die zin dat aan de gemeenten een groter deel van
de onkosten wordt toegerekend dan aanvankelijk was verwacht.
Over de financiering van de BGT zijn weliswaar op hoofdlijnen
lijnen uitgezet, maardiezijn nog niet in besluitvorming vastgelegd.
Deels omdat gemeenten onderling geen overeenstemming
konden bereiken over de verdeling van de door het ministerie
ingeboekte bezuiniging,deelsomdat het ministerieookde knoop
maar niet doorhakt over hoe het dan wél moet. En een oude
bekende is de financiering van de Basisregistratie Kadaster. De BRK
leekzelfsflinkduurdertegaanworden nude bestaande AKRen
LKI worden vervangen door het nieuwe product BRK-levering.
Zeer recent heeft de VNG een akkoord bereikt met het ministerie
over budgetfinanciering, al is niet duidelijk ofde prijsstijging nu
achterom via het Gemeentefonds wordt doorgevoerd
Het totaalbeeld is er een van matige coördinatie en weinig
slagkracht. Onduidelijkheden over financiering en voortdurend
schuivende planningen zijn de pest voor een gemeente die zijn
informatievoorziening wil inrichten op een goed functionerend
stelselfundament. Ook het niet-gecoördineerd doorvoeren van
wijzigingen brengt veel onrust en werk met zich mee. Ik pleit
daarom nadrukkelijkvooreen strakke stelselregie vanuit het Rijk
en de VNG waarop gemeenten de (dóórontwikkeling van hun
informatievoorziening kunnen enten, en daarmee van het stel
basisregistraties een écht stelsel kunnen maken.
Ad van der Meer
Managerlnwinning en Beheer, Dienst BasisinformatiegemeenteAmsterdam
