Data, het speelgoed
van de kartograaf
Kartografie
Duiding van het werkveld
De graficus, de maker van
infographics, programmeurs en
ontwikkelaars van apps en zelfs
een microbioloog gaan aan de
slag met geo-visualisatie. Dit levert
nieuwe ideeën en toepassingen
op, omdat zij uit een andere hoek
komen. Door 'gekke' combinaties
van datasets of grafische weergave
ontstaan nieuwe visies en ideeën.
4
Geo-Info I 2014-2
Door Jonna Bosch
Kaarten worden gemaakt en gebruikt door
een zeer divers publiek. Dit bepaalt mede de
verschuiving die de laatste jaren gaande is, een
trend die tegelijk tegenstrijdig lijkt. Aan de ene
kant is er een enorme digitalisering (apps, web,
open data) en aan de andere kant worden er
steeds meer prachtige atlassen gemaakt, die
ook nog eens goed verkopen. Denk aan de
verschillende thematische Bosatlassen.
Misschien is het beter te zien als twee ver
schillende trends. Er zijn dan de thematische
boeken. Deze zijn traditioneler qua opbouw en
onderwerp, een reden waarom ik deze in dit
artikel (grotendeels) buiten beschouwing laat.
De andere trend is de digitalisering. Deze trend
zorgt voor een uitbreiding en vernieuwing van
de kartografie.
Kartografie, neokartografie,
geo-visualisatie?
Met deze verandering van taken is de
term kartografie misschien zelfs niet meer
afdoende. Dit dilemma ontstond eerder al bij
de geografen en de geo-informatici waarna de
term neogeografie is ontstaan. Een term die
overigens al in de jaren '20 van de vorige eeuw
opdook, maar in 2006 door Andrew Turner
opnieuw is gedefinieerd.
Turner introduceert het als volgt: 'de neogeo
grafie combineert de complexe technieken
van kartografie en GIS en brengt deze binnen
het bereik van gebruikers en ontwikkelaars'.
Een breed begrip dus, dat nog steeds voor
discussie zorgt, zoals ik de afgelopen jaren op
diverse groepen op LinkedIn heb gezien.
Neogeografie heeft een grote link met
het web, maar is meer dan webgeografie.
Hetzelfde spanningsveld waarin de kartografie
zich bevindt. De term neokartografie duikt
op, misschien wordt dit de nieuwe stan
daard? In ieder geval heeft de International
Cartography Association (ICA) vorig jaar een
commissie Neokartografie opgericht.
Of moet meer gedacht worden aan geo-
visualisatie, data-visualisatie? Of nog algeme
ner: visualisatie? Wie weet zijn er nog meer
klinkende namen te bedenken, een mooie
taak om als geo-informaticus en kartograaf
over te brainstormen.
Kartografisch programmeur?
Hiermee ontstaat een spanningsveld tussen
disciplines. De ontwikkeling van webkaarten
en mobiele apps is begonnen bij techneuten
en programmeurs, niet bij de kartografen.
En hoewel er veel creativiteit en vernuft
aanwezig is bij programmeurs, visualiseren van
data met of zonder kaarten is een vak apart.
Daar kunnen de kartografen bij helpen.
Applicaties zijn één onderdeel van de digitale
kartografie. Deze kant wordt al serieus opge
pakt door veel partijen. Ik ben zelf als 'usability
expert' en kartograaf betrokken bij de ontwik
keling van de nieuwe versie van Webgispub-
lisher (WGP) [1] en de mobiele applicaties [2].
En er bestaan hele goede kartografische hulp
middelen waarmee eenvoudig kaarten kunnen
worden gemaakt of verbeterd. Voor hulp bij
kleurkeuze is Colorbrewer [3] aan te raden.
Met zaken als type data, kleurschema, kopieer
baarheid en extra's als wegen of terrein wordt
een weloverwogen kleurenschema gegeven.
(G)een kaart - Informatie
versus visualisatie
Wat is eigenlijk een kaart? Op papier is
dit redelijk eenduidig. Er zijn enkele vaste
ingrediënten, die door de kartograaf gekozen
en vormgegeven worden. Een vaste schaal,
één topografische ondergrond en één of
meer themalagen die in combinatie met
de topografie zo duidelijk mogelijk in beeld
wordt gebracht. En vaak voor een specifieke
doelgroep.
Digitaal wordt alles overhoop gehaald. Voor
wie, wat wordt getoond, wie maakt het,
