C
A
0
M
10
A
A
A
M
0
Li
1,3
h 11
Geo-Info I 2014-3
buurtniveau is het nog mogelijk dat een politieke
partij 50-70% van de stemmen haalt, maar dat is
ondenkbaar op hogere aggregatieniveaus waar
bij het om grotere absolute aantallen gaat. Men
kan zich nog afvragen of het bij dit veranderen
van aggregatieniveau nog om bewuste verte
kening gaat. Omdat er voor kaarten in een atlas
meestal maar een beperkte ruimte beschikbaar
is, wordt het onmogelijk verschillende versies van
een kaart op te nemen. Kartografen worden dus
gedwongen een keuze te maken voor één van
de mogelijke aggregatieniveaus en de andere,
even ware weergaves weg te laten.
Een laatste aspect van choroplethen waar
niemand u voor waarschuwt is dat ze extra hoge
waarden toekennen aan marginale agrarische
gebieden met een niet-normale verdeling van de
bevolking die het gevolg is van het wegtrekken
van jongeren, waardoor een disproportioneel
groot aantal ouderen overblijft. In dergelijke
gebieden zullen de klassewaarden altijd extreem
zijn voor praktisch alle sociaal-economische
verschijnselen (zoals bijv. de werkloosheid, zie
figuur 12). Hoewel het aantal mensen waar het
per gebied om gaat relatief klein is. De visuele
invloed van de donkerder tinten voor deze
gebieden is daardoor disproportioneel. Een
vergelijkbare vooringenomenheid treedt op
bij kaarten met proportionele symbolen, die
altijd de hoogste waarden tonen voor stedelijke
gebieden. Het is logisch dat men in die gebieden
altijd de grootste symbolen zal aantreffen. Als ik
nu minister van werkgelegenheid zou zijn, maar
nooit kaartgebruikstraining had gehad, waar zou
ik dan op basis van de choropleeth investeren
om de situatie te verbeteren? Natuurlijk in de
gebieden met de hoogste (relatieve) werkloos
heidswaarden en die zijn te vinden in het noor
den, oosten en zuiden van het land. Daar zou ik
dus werkgelegenheidsprojecten opzetten. Maar
als ik uit zou gaan van de hoeveelhedenkaart
van de absolute werkloosheid, gebaseerd op
dezelfde gegevens, dan zou ik het geld liever in
de Randstad investeren, omdat daar de hoogste
aantallen werklozen voorkomen. Om met Mars
hall McLuhan's beroemde slogan te spreken: "The
medium is the message'! Wanneer we voor de
choropleet kiezen weten we van te voren al dat
de hoogste waarden in de marginale gebieden
van Nederland zullen vallen. Toch blijven we dit
kaarttype vervaardigen, omdat dat makkelijk is
te realiseren, maar we leveren daar onvoldoende
waarschuwingen bij voor de kaartgebruikers.
Kaarten met proportionele symbolen
In de jaren '60 en '70 van de 20e eeuw begon
het eerste waarnemingsonderzoek van kaarten.
Op het moment dat we daar goede resultaten
uit begonnen te krijgen werden we afgeleid door
de komst van de automatisering. Pas sedert 2000
Figuur 12 - Absolute en relatieve werkloosheid in Nederland in 1980.
THE SMALLEST POSSIBLE DIMENSIONS Of MAP SYMBOLS
DURING CHROMATIC SITUATION
The smallest possible dimensions
Symbol
for the symbols in mm. for the mep reeding
from the distance:
d 40tm
d t T,4 nn
dz.10m
T,0
3,8
IT,5
a
IéIJ
3,8
IT, 5
IT
v= 1a
3,8
17,11
V
1,0
3,8
'7,5
a
V
".I
2,0
4,9
15,1
25,0
V
0, 7
V M
15,1
25,0
d
d: 1,0
3,6
IT,8
d
d^ 1 ,0
3,6
IT, 6
b
■.0,8
3,0
6,0
'T,5
35, 0
b
•«1,4
b= 0,T
6,2
2,6
30,2
1S,1
lj
ui,!
b- 1,1
4,1
4,1
20,1
20,1
b
4,1
4,1
20, 1
20,1
d
d. 1, 0
3,8
IT. 5
Figuur 13 - Minimumdimensies om van verschillende afstanden symbolen waar te kunnen nemen, vast
gesteld door A.Kolacny (1969).
relatieve werkloosheid
rJiym dö£ 19B0
absolute werkloosheid
jM* u -n.b rayon', doc. 1980
