Informatie is
het nieuwe goud
We vragen steeds
meer, burgers raken
verwend. Appje
mijnleefomgeving.nl
Laan van de Leefomgeving en Programma GOAL
36 I Geo-Info I 2014-3
Waarom hebben we dit nog niet in deze tijd
van slimme technologie en de veelheid aan
data? Van der Zande noemt een aantal redenen.
INSPIRE en open data richten zich vooral op de
beschikbaarheid, niet zozeer op de bruikbaar
heid. Ook de sectorale organisatie, als gevolg
van de wetgeving, stimuleert niet om op het
integratieniveau te zitten. Gegevens worden
voor een bepaald doel ingewonnen en zijn niet
1-2-3 geschikt voor gebruik voor andere doelen.
Bovendien werken we vaak ad hoc: dossiers,
projecten, projectinitiatieven en vergunning
dossiers. Er worden onderzoeken gedaan, maar
de gegevens verdwijnen maar al te vaak in de
bureaula, wanneer de beslissing is genomen, de
aanvraag gehonoreerd of het project afgesloten.
"Het hele idee is, dat wat al is uitgezocht, moet
gewoon weer hergebruikt kunnen worden.
Dat wordt politiek wel onderschreven, maar dat
is technisch niet georganiseerd". De budget
ten om bijvoorbeeld te investeren in handige
tools voor bedrijf en burger, zijn ook verkokerd.
Of om te investeren in een samenhangende,
goed georganiseerde gegevensvoorziening.
Dat geld is er vaak niet en bovendien liggen de
baten van dergelijke investeringen nu eenmaal
elders dan waar de investeringen worden
gedaan. Laten we niet vergeten dat er ook puur
menselijke factoren een rol zullen spelen: angst
voor open data, omdat mensen business kwijt
raken wanneer 'hun' gegevens voor iedereen
voor het oprapen liggen. "Op microniveau een
reële angst, alleen is de vraag of je politiek
maatschappelijk -op macro-niveau- je erdoor
moet laten tegenhouden."
Het realiseren van een leefomgeving omvat
tend informatiestelsel, daar zijn zeer veel
actoren en stakeholders bij betrokken. Over
heden, bedrijfsleven en burger. Mensen van
de inhoud en mensen van de (geo) techniek.
Bestuurders en werkvloer. Mensen die vanuit
verschillende achtergrond, werkcultuur en taal
(jargon) handelen en praten. Geen gemakke
lijke opgave dit te managen. Volgens Van der
Zanden wel te doen. "Het is geen Afsluitdijk,
die in één keer goed moet zijn. Dat type van
denken en plannen is gelukkig verlaten en
dat past ook niet bij dit hele ingewikkelde
ding wat we gaan maken" En de gevleugelde
uitspraak dat mensen van de inhoud 'niets met
gegevensvoorziening hebben'? "Ik begrijp wat
je bedoelt" zegt Van der Zanden hierop, "maar
ik zie daar een grote kentering. Een eigenaars-
gevoel van de gegevensvoorziening, een idee
van: dit doet er enorm toe in de 2iste eeuw is
erg aan het groeien" De menselijke maat kan
een blokkade zijn, maar slim ingezet ook een
kracht. Van der Zanden: "Van wat ik weet van
kennismensen en mensen van de (geo) tech
niek is dat ze het mooi vinden als er een mooi
en bruikbaar product ligt. Ik heb nog nooit
iemand ontmoet die denkt: ik ga het eens lek
ker ingewikkeld maken" In de informatieketen
hebben inhoudelijke mensen en technische-
mensen een verschillende plaats, soms mist
de overtuigingskracht of wordt er teveel in
technische taal gesproken. "Maar uiteindelijk is
iedereen gedreven door de publieke zaak"
Is de tijd rijp? Ja, het is zeker de juiste tijd. Niet
alleen door de grote hoeveelheid informatie
die momenteel al beschikbaar is, dagelijks
wordt in onze maatschappij een schat aan
informatie gecreëerd. De huidige technische
mogelijkheden bieden nog meer kansen voor
het benutten van deze bronnen en het mana
gen van deze informatie. Steeds meer dringt
het besef door dat data goud zijn. Van der
Zanden signaleert dat: "Vroeger was gegevens
voorziening iets moeilijks en technisch, iets
van buiten. Maar nu snappen steeds meer
mensen, ook in het centrum van de macht en
de invloed, dat informatie het nieuwe goud is."
Ook is de samenleving in transitie en dit heeft
invloed op hoe we met gegevensvoorziening
omgaan. Een verandering van een centraal,
van bovenaf georganiseerde, verzuilde samen
leving naar een decentrale, van onderop
gestuurde netwerksamenleving. Zo schrijft Jan
Rotmans in zijn boek 'In het oog van de orkaan'.
Dit vereist een andere benadering van de
interactie overheid en maatschappij dan we
gewend zijn.
Om het digitale stelsel met elkaar te realiseren
vergt vast een gecombineerde aanpak van
verleiden en begeleiden. Niet alleen voldoen,
maar vooral ook meedoen. Hoe bijzonder
is het steeds weer om te zien dat wanneer
twee teams uit de nationale competitie tegen
elkaar spelen de krachten tégen elkaar werken
door de tegenstrijdige belangen. Wanneer
het Nederlands elftal speelt tijdens een WK,
we ons verenigd voelen en gaan voor het
gemeenschappelijke belang, het samen
Parallel aan de ontwikkeling van de Omgevingswet, die in 2018 in werking moet
gaan treden, wordt de digitalisering van de Omgevingswet uitgewerkt. Digitaal
zakendoen met de overheid wordt in 2017 een recht voor burger en bedrijf. Maar de
digitalisering reikt verder: de digitale beschikbaarheid van gegevens in het fysieke
domein, bedoeld ter ondersteuning van aanvragen voor initiatieven van derden en
beoordelen daarvan door de overheid, en ter ondersteuning van de samenwerking.
Voor dit digitale gegevensstelsel is de metafoor voor dit stelsel is de Laan van de
Leefomgeving bedacht. De laan kan worden gezien als het stelsel waarop centrale
regie is en waarover heldere afspraken over financiering zijn gemaakt. Aan de laan
liggen informatiehuizen, thematische huizen die zorgen dat de gegevens worden
geleverd. Hoe elk huis is ingericht, is aan de huiseigenaar. Ook zijn voorzieningen aan
de laan gepositioneerd, die processen faciliteren. Processen als informeren, indie
nen, beoordelen en uitwisselen. Het Omgevingsloket Online, bedoeld voor burgers
en bedrijven om een aanvraag bij de overheid in te dienen bij een initiatief, is zo'n
voorziening. Het stelsel bestaat dus uit modules, maar functioneert als één geheel.
Om één en ander uitwerking te geven zijn er twee programma's. Eenvoudig Beter,
die de uitwerking van de Omgevingswet ter hand neemt. En het programma GOAL
(Gegevensvoorziening Omgevingswet voor Activiteiten in de Leefomgeving), dat zich
richt op de ontwikkeling van de functionaliteit van iCT-voorzieningen, de governance,
organisatie en financiering van de digitalisering en de wettelijke regels met betrek
king tot die digitalisering. De uitwerking van die wettelijke regels ligt weer binnen het
programma Eenvoudig Beter.
