[Bogffvfjle
Heller, Skelter Northern
Railway
2014-3 I Geo-Info
L">mnbuj>;
New Swamp
tfogsvilic
VjfC.lv
ISflttman
'Crtitff
fWe/
Owen
BiiU'H'
ïtUim.111
p CVrtmbuffc
Cciitor
Pïan?
W. StdlrO
IV.l River
LcvmJw oH s 4
Stink
'Own Smnip
0Vji tiiv
Klian Junction
Pari»,
'Hit
MAI* OF THE
Hel ter, Skeltert Nnrlhcrn Railway
Mi. in ]unctii)n
RiWltmf tlit' Fh/i'tg SquirrcI
Figuur2 - Vertekening van spoorwegverbindingen (Monmonier 1991).
korter, en dus meer efficiënt is dan de andere,
door het aantal bochten erin te verminderen
(zie figuur 2).
Je zou kunnen stellen dat er maar een heel
klein verschil is tussen bovengenoemde mala
fide praktijk en de veronderstelde weldadige
praktijken van Harry Beck. Hij bracht in 1931
zijn vertekende kaart van het net van de Lon-
dense ondergrondse uit, door de loop van alle
lijnen recht te maken, het aantal verschillende
hoeken te reduceren tot 00, 450 en 900, en het
centrum van de stad uit te vergroten waardoor
alle stationsnamen er horizontaal in pasten.
Het is een briljant ontwerp, omdat alle
objecten er duidelijk op te zien zijn en
dat is nodig omdat je moet kunnen zien
waar je van de ene lijn op de andere moet
overstappen om een bepaalde bestemming
te bereiken. Maar kartografen moeten hun
ogen niet sluiten voor de negatieve aspecten
van deze vertekening. Dezelfde afstand op
de kaart van de ondergrondse tussen twee
opeenvolgende stations kan in het ene
geval 1 minuut duren en in het andere 20,
afhankelijk van het feit of de stations in de
City liggen of in de buitenwijken. Stations
die op de kaart een eind uit elkaar liggen
kunnen in werkelijkheid aan de overkant van
dezelfde straat liggen. De vertekening van
deze kaart was gericht op het bereiken van
een optimale leesbaarheid, en niet op een
optimaal inzicht in de ruimtelijke verhoudin
gen. Vertekening heeft dus haar prijs, ook al
heeft men er goede bedoelingen mee. Het
zijn kartografen die zich bewust moeten zijn
van die prijs, ze moeten hun klanten er ook
bewust van maken. Dergelijke waarschu
wingen aan de gebruikers zijn noodzakelijk,
omdat kaarten vaak voor andere doeleinden
worden gebruikt dan waar ze oorspronkelijk
voor vervaardigd waren. In dit geval van de
ondergrondse was het doel van de bewuste
Figuur4 - Atlas spread uit de 40e druk van de Bosatlas.
van de reistijd, of van de afstand op de
begane grond tussen de stations.
Een enkele keer vertekenen we uit onwe
tendheid, bijvoorbeeld wanneer we ons
niet realiseren dat we door het presenteren
van informatie in een bepaalde volgorde
een verkeerde indruk scheppen. In figuur 4
zien we een atlas spread uit de 40e druk van
de Bosatlas. Schoolkinderen kunnen daaruit
de indruk krijgen dat India ten westen ligt
van het Arabisch schiereiland. Die misvatting
had makkelijk vermeden kunnen worden
door de volgorde van de kaarten om te
draaien.
Generalisatie
Volgens de Zwitserse kartograaf Knöpfli is
generaliseren het zodanig aanpassen van
de kaartinhoud dat deze het belang van het
vertekening 'individual clarity' (zie figuur 3),
zodat de kaartgebruikers makkelijk konden
aflezen hoe van het ene naar het andere
station te komen. Ze zouden wel gewaar
schuwd moeten worden om te voorkomen
dat ze de kaart ook voor andere doelen
gebruiken, zoals het maken van schattingen
Figuur 3 - Overall clarity vergeleken met individual
clarity.
