6
Geo-Info I 2014-3
t.ïODDDD «rgrr.rlBri tÏ50DQ
Z.S fseba Übeïhahung
Vardrangles Gelande
ViSDOB
Figuur 5 - Verplaatsing van de hoogtelijnen op een kaart 1:200.000 van het Rijndal, gegeneraliseerd van
een kaart 1:25.000 map (Kranz 1966), zowel in kaartvorm als in een doorsnede.
afgebeelde gebied voor een bepaald doel kan
weergeven. Knöpfli (1992) noemt dat geen
vertekening, hij ziet het als een proces van
abstraheren. De impact van dat proces kan
nogal drastisch zijn, omdat het kan leiden tot
het onderbelichten of geheel weglaten van
complete datacategorieën uit het gegevens
bestand.
Het Rijndal kan hier als voorbeeld dienen: voor
een deel van zijn loop stroomt de Rijn door
een plateau, het Rheinisches Schiefergebirge (zie
figuur 5). Om te voorkomen dat er allemaal dure
bouwwerken geconstrueerd hadden moeten
worden om de zijdalen te overbruggen, zijn
zowel wegen als spoorwegen in het Rijndal zelf
aangelegd en lopen ze niet over dat plateau.
Om nu met kleinschalige kaarten nog steeds het
idee over te kunnen dragen dat die wegen en
spoorwegen door het dal lopen, moet dat dal
relatief worden verbreed, anders passen wegen
en spoorwegen er niet meer in. De hoogtelijnen
van de plateauhellingen moeten daarvoor ver
der van de rivier af worden getekend. Een beter
voorbeeld van vertekening dan dit verplaatsen
van heuvels is nauwelijks te bedenken! Maar ook
hier moeten we ons realiseren wat er opgeof
ferd is vanwege deze vertekening: de correcte
relatieve weergave van wegen en spoorwegen
is gerealiseerd ten koste van een verandering
in de absolute locatie van het plateau. De kaart
is daarmee geschikt gemaakt voor verkeers-
deskundigen en weggebruikers. Vanwege deze
vertekening is hij echter niet langer geschikt
voor geomorfologen. Nogmaals, kaartgebruikers
zouden gewaarschuwd moeten worden voor
de negatieve aspecten van zo'n vertekening
voor veel kaartgebruikstaken.
Voorbeelden als topografische kaarten of gege
neraliseerde stadsplattegronden tonen ons dat
wanneer we de werkelijkheid vertekenen voor
bepaalde doeleinden, we daarmee de kaart
ongeschikt maken voor andere doeleinden.
In de gegeneraliseerde stadsplattegrond in
figuur 6 kunnen we ons makkelijk oriënteren
QHatrtbfiinP^g mA QnMfbqa Émt BUdfririp lö-fKKJ
I H?Q00
Figuur 6 - Gegeneraliseerde stadsplattegronden
(bron onbekend).
