Diefstal met
happy end
2014-4 I Geo-Info
39
'Napoleonportret' van Antoine Lipkens door Schmidt (foto TU Delft).
het olieverfschilderij van Lipkens.'Het is niet
gezegd dat de schilderijen na de restauratie
weer bij het IHE komen te hangen. Een rol bij
die beslissing speelt een bruikleencontract
waarover IHE en TU het moeilijk eens kunnen
worden. Het is ook mogelijk dat de TU het por
tret van bijvoorbeeld Lipkens nu in haar eigen
'Lipkenszaal' op het Bureau wil ophangen,
aldus Delta-auteur Henk Orsel. (De internet
versie van die Delta uit 1994 bevat van twee
daarbij geplaatste foto's alleen de bijschriften:
'Het portret van Lipkens voor de diefstal' en
'Hetzelfde portret nu.) Figuurlijk uit beeld was
Lipkens zelden. Rien Kremers van het toen
malige 'geodesiemuseum' van de TU Delft had
een jaar na de terugkeer van het geschonden
portret in Delta alweer een (alleen) verbaal
portret: 'Ook een aantal instrumentjes die zijn
uitgevonden door de eerste directeur van
de Polytechnische School, Antoine Lipkens.
Lipkens had volgens Kremers een grote
belangstelling voor de geodesie vanwege zijn
'kadastrale achtergrond'. De spiegelpasser van
Lipkens is zo'n door hem bedacht instrument.'
Portret: schilderij en litho
'Zijn pose lijkt geïnspireerd door zijn eerste
opdrachtgever, Napoleon. Lipkens is hier afge
beeld als directeur van de Koninklijke Akademie.
Lipkens leidde ook landmeters voor het kadaster
op. Het werktuig op tafel is wellicht een door
hem uitgevonden landmeetinstrument, het
spiegelkruis. De tekening en het schaalmodel
naast hem verwijzen naar zijn werk als octrooi-
deskundige voor de Nederlandse overheid,
aldus een standaardwerk over techniekgeschie
denis van 1994 met slechts een zwart-witfoto
van het bewuste doek. Op tafel op het papier
ligt bepaald geen spiegelkruis noch de door
hem uitgevonden spiegelpasser.
Ook op internet is er nog steeds geen
kleurenopname van het portret te vinden!
De databank van het Rijksinstituut voor
Kunsthistorische Documentatie heeft ook
alleen een zwart-witfoto van het doek en
omschrijft zijn functies trouwens als volgt:
'Ingenieur-landmeter (uitvinder spiegelkruis),
hoofdingenieur kadaster, hoofdinspecteur
der maten en gewichten, eerste directeur
Koninklijke Academie te Delft (1843-1846),
Uitsnede litho in Canon van Zuid-Holland
(www.regiocanons.nl/zuid-holland).
Australische politie waren ze 'zwaar bescha
digd door water en spijkers van de verpakking.
Het vaktijdschrift Geodesia negeerde diefstal
én terugvinden. Een krant noemde van de
Fragment van de complete litho met de gewone
passer (o.a. K&L 1950).
vijf portretten alleen die van koning Willem
II en 'tabakgigant W.A. Baron Schimmelpen-
ninck' (ook minister). Eind 1994 waren de vijf
uitgeleende werken weer TU-bezit. Hun krant
meldde verder nog: de Prins van Oranje, de
eerste directeur van de Akademie A. Lipkens
en zijn opvolger G. Simons. De schilders zijn W.
Schmidt, B. Witkamp, J.A. van der Hulst en N.
Pieneman. Een kopie van een schilderij van J.
van Mierevelt met een afbeelding van Willem
de Zwijger, was nog zoek. 'De TU laat de zwaar
gehavende kunstwerken restaureren, aldus
de universiteitskrant Delta. Eén ervan was van
