.V J
Economisch belang
van 3D is groot
8 I
Gebieden worden vaak
meerdere malen in 3D
gemodelleerd
ïr S
E
*- y -mm
i
1
Geo-Info I 2014-5
belangrijk. Wellicht dat hoogtepunten gegener
eerd uit beeldmateriaal een bron kunnen zijn;
alsmede dat andere bronnen (zoals BGT) weer
een bron kunnen zijn om te identificeren waar
AHN verouderd is.
Een recente ontwikkeling in deze is het
samenwerkingsverbandbeeldmateriaal waarin
het merendeel van de Nederlandse overheid
deelneemt en waarmee jaarlijks stereo luchtfoto's
beschikbaar komen, belangrijke bronnen voor
3D-ontwikkelingen.
Daarnaast zijn er de landsdekkende Cycloramas
geleverd door Cyclomedia (www.cyclomedia.
com). Door hun metrische correctheid, geo-refer-
entie, hoge overlap en nauwkeurigheid kunnen
ook hieruit hoogtepunten worden gegenereerd
en kan worden gemeten in de beelden.
De gigantische hoeveelheid punten in het
AHN maken deze data nog wel een grote
uitdaging om mee te werken en distribueren.
Momenteel gebeurt de distributie in AHN2
"kaartbladen". Om gebruikers te bedienen
die slechts geïnteresseerd zijn in een kleine
omgeving (bijvoorbeeld rond hun huis) welke
heel goed op een kruispunt van verschillende
kaartbladen kan liggen, hebben mijn collega's
in Delft (Hugo Ledoux en Ravi Peters) een
gebruikersvriendelijke AHN2 downloadservice
ontwikkeld (als open source beschikbaar), zie
3dsm.bk.tudelft.nl/matahn. Momenteel werken
ze aan een context-afhankelijke uitdunnings
service. Ook Geodan is bezig met een "seamless"
ontsluitingsservice in een webgebaseerde
3D-viewer, zie research.geodan.nl/sites/Falcon/
3D-BGT
Het informatiemodel dat de BGT beschrijft
(IMGeo) is voorbereid op 3D door IMGeo
te modelleren als extensie van CityGML, de
OGC-standaard voor landschaps- en stadsmo
dellering in 3D (zie Geo-Info 2, Geo-Info 3, Geo-
Info 4). Daarmee is een optionele uitbreiding
in 3D mogelijk. De monitoringsrapportage
van BGT laat zien dat 3D leeft onder BGT-bron-
houders (zie figuur 7), ook al zal 3D-BGT niet
op korte termijn praktijk zijn omdat de BGT
genoeg uitdagingen heeft om de wettelijke
doelstellingen in 2016 te halen.
Er zijn wel al bronhouders die grootschalige
topografie van hun gebied beheren. Deze
zijn onder te verdelen in bronhouders die 3D
grootschalige topografie inwinnen door post
processing op basis van BAG/BGT en AHN2 of
stereofoto's (bijvoorbeeld Den Haag, Rotter
dam, Eindhoven (zie figuur 8)) en bronhouders
die 3D grootschalige topografie als zodanig
inwinnen (zoals Rijkswaterstaat, Provincie
Noord Brabant en Waterschap Scheldestro-
men). Voor deze tweede categorie is 2D-BGT
een afgeleide van de 3D brondata. De online
versie van dit artikel beschrijft voor deze zes
BGT bronhouders op welke manier zij 3D-data
beheren en de relatie ermee met 3D-BGT.
Binnen de 3D-pilot is een FME workbench
ontwikkeld die een gebruikersvriendelijke
schil biedt rond de open source 3D-object
reconstructie software ontwikkeld door U
Twente op basis van postprocessing. De soft
ware berekent per 2D-polygoon (uit BGT) een
surface geometrie via een triangulatie van
hoogtepunten (uit bijvoorbeeld AHN) waarbij
rekening wordt gehouden met bepaalde
hoogte-eigenschappen van het objecttype
(water is vlak, weg is continu, hoogtevariaties
in terrein kunnen voorkomen). Vervolgens
worden de vlakken naar elkaar "toegerekend"
door rekening te houden met aan elkaar gren
zende objecten. Zo wordt zachte topografie
naar de "harde" wegen toegerekend. Het resul
terende terreinmodel is consistent met de
oorspronkelijke 2D-topografie en modelleert
ook stoeprandjes en kademuren (via vertikale
vlakken). Bovendien vindt er een behoorlijke
uitdunning plaats van de AHN2-punten welke
rekening houdt met hoogtekenmerken in het
terrein. Gebouwen worden als blokken of met
dakvormen (afhankelijk van de keuze van de
gebruiker) op het terrein geplaatst. Meer infor
matie is te vinden op www.geonovum.nl/
onderwerpen/3d-geo-informatie/toolkit-3d.
3D-TOP10NL
De BGT is pas na 2016 landsdekkend beschik
baar. TOP10NL biedt een alternatief waarmee
nu al landsdekkend een 3D-model kan
worden "berekend" op basis van AHN2 en
TOP10NL. Bovendien is 3D-TOP10NL minder
gedetailleerd dan BGT en daarmee ook het
resulterende 3D-model. Dit komt de automa
tische reconstructie mogelijkheden en ook de
performance van de 3D-data ten goede.
Het Kadaster werkt samen met de TU Delft,
U Twente, VU Amsterdam, Conterra en Geodan
aan het realiseren van een eerste proefversie
van 3D-TOP10NL (zie figuur 1). Het proces hier
voor is gebaseerd op de FME workbench van
de 3D-pilot (en dus op de tools van U Twente)
welke geschikt gemaakt is voor 3D-TOP10NL.
Er zijn ook eigen reconstructie-methodes
ontwikkeld zoals de reconstructie van brug-
objecten. Er is voor gekozen om de huizen als
blokken weer te gegeven, gezien het abstrac
tieniveau van TOP10NL. 3D-TOP10NL zou voor
veel toepassingen, zoals genoemd in het kader
van dit artikel, 3D-basisdata kunnen leveren.
is m
t
Provincie Waterschap
UinlUtdtEZ
Mui;
TP d) A bil nitf cofifrofYi IMGEO;
Gomoonto
Intflirmill»
DafaiiBto flJfk*walari,taal 5t*«i op KMjlJfrl*
Figuur 7 - Gepland gebruik van 3D in de BGT. Bron: Monitorrapportage BGT April 2014.
