18 I
Geo-Info 1 2015-1
onderwijssituaties een belangrijke toege
voegde waarde.
Atlassen voor de consumentenmarkt
Van oudsher wordt de schoolatlas ook na
de schoolperiode bewaard. Het is voorveel
mensen 'hetenige boekdatje nietwegdoet'.
Een mooie evenwichtige verdeling van
onderwerpen die door een modale Neder
lander interessant worden gevonden, biedt
de atlas echter niet. De schoolatlas is immers
gebaseerd op exameneisen, en dat leidt tot
allerlei accenten die buiten de school niet
relevant zijn. Van daaruit is het idee ontstaan
atlassen te ontwikkelen die deze beperking
niet kennen, speciaal gericht op de consu
mentenmarkt.
De Bosatlas van Nederland
Een eerste initiatief was de opzet van een
Bosatlas die een zo representatief mogelijk
beeld geeft van ons eigen land: DeBosatlas
van Nederland. Natuurlijk waren er al eerder
twee edities verschenen van Deatlas van
Nederland (1963-77 en 1989-95) en wordt er
nagedacht overeen digitale opvolgervan die
atlas[4j. De insteek van de makers van deze
atlassen is echter meer wetenschappelijk van
aard,en moet een adeguaatnaslagwerkople-
veren. De Bosatlas van Nederland is veel meer
eclectisch van opzet. De atlas is - zoals dat een
Bosatlas betaamt - vooral bedoeld om een
representatief beeld te geven, en heeft zeker
nietde pretentie van uitputtend naslagwerk.
Een ander verschil met de wetenschappelijk
atlas is dat ook gebieden die traditiegetrouw
niet worden afgedekt door de geografie, zoals
geschiedenis, sport, taal en cultuur in deze
Bosatlas aan de orde komen.
De Bosatlas van Nederland verschijnt in 2007, na
een voorbereidingstijd van vierjaar. De atlas
omvat meer dan 500 pagina's, op groot
formaat, gebonden en verpakt in een linnen
cassette.'De canon van Nederland in kaarten
en beelden'luidt de ondertitel. Mede door
massale aandacht in de pers en op televisie
slaat de atlas enorm aan: uiteindelijk worden er
75.000 exemplaren van verkocht.
De atlas sluit aan bijde onderwijskundige tra
ditie van de Bosatlas. Wijlaten degrote lijnen
zien, we leggen uit, maar bieden geen uitput
tend naslagwerk. Er zijn echterookverschillen
ten opzichte van onze schoolatlassen.Ten eer
ste is de primaire indeling niet regionaal, maar
thematisch van aard. Ten tweede is - zoals al
opgemerkt - de selectie van thema's breder:
naast de traditionele geografische thema's
verschijnen hier ook thema's als geschiedenis,
sport, onderwijs, cultuur en media. Ten derde
O U rwelrtl
14 hfMfe ftc Oui OitfeMUtlin
Htan vipfXHtPS|Efe«ften nncMmitiHl In
crtHJwy. Achrb« c4*t ipe-t* bi de H4fc!tte.
teuten m da cam* Au» Op und^fjrtnd
Voorbeeld van een kaart die wel in de consumentenatlas, maarniet in de schoolatlas past.
zijn aan de kaarten tekstblokjes toegevoegd.
Bijeen schoolatlas blijft het verhaal achter
de kaarten impliciet. We gaan ervan uit dat
de docent en de aardrijkskundemethode het
verhaal vertellen, en dat wijdaarde cartografie
bijleveren. Bijeen publieksatlas is die context
niet aanwezig en is per spread een korte toe
lichting op zijn plaats. Om te voorkomen dat
het atlaskarakter wordt aangetast, is de richtlijn
dat niet meerdan 20 tot 25%van de ruimte
gevuld mag worden met tekst.
Deessentie van een gebied
DeBosatlas van Nederland was een groot suc
ces. Juist voor het verschijnen van de atlas had
een toespraak van Prinses Maxima tot een felle
discussie geleid over het al dan niet bestaan
van dé Nederlandse identiteit. De atlas ging
in die discussie ook een rol spelen en werd
door sommigen gezien als een kartografische
definitie van Nederland. Een pretentie die
watverderging dan watwijzelfvoorogen
hadden, maar het valt niet te ontkennen dat
de aantrekkingskracht van DeBosatlas van
Nederland met herkenning en identiteit te
maken heeft.
In 2009 verscheen een tweede grote atlas:
DeBosatlas van Fryslan. Het is natuurlijk niet
toevallig dat we gekozen hebben voor de
provincie Friesland: geen enkel gebied in
Nederland heeft inwoners die zich zo bewust
zijn van hun regionale identiteit als de Friezen.
'Nu ze een eigen Bosatlas hebben, zullen ze
zich binnenkort wei onafhankelijkverklaren',
merkte een journalist niet zonder gevoel voor
humor op. Er werden uiteindelijk 17.000 exem
plaren van de atlas verkocht, ver boven
verwachting.
In 2011 verscheen als derde deel in de reeks
grote consumentenatlassen DeBosatlas van de
Geschiedenis van Nederland. De indeling was
